यावर्षी दिल्लीच्या तख्तावर राजांची जयंती ः ज्या किल्ल्यावर औरंगजेबाने 3 महिने कैदेत ठेवले होते, तिथे साजरी होणार छत्रपती शिवाजी महाराजांची जयंती
मुंबई : आग्रा किल्ल्यातील दिवाण-ए-आम येथे प्रथमच छत्रपती शिवाजी महाराजांची ३९३ वी जयंती साजरी होणार आहे. महाराष्ट्र सरकार आणि अनेक सामाजिक संस्थांच्या अनेक वर्षांच्या प्रयत्नांनंतर हे शक्य झाले आहे. आग्रा किल्ल्यावर शिवजयंती साजरी करण्यास उत्तर प्रदेश सरकारने परवानगी दिली आहे. आग्रा किल्ल्यातील दिवाण-ए-आम येथे हा कार्यक्रम भव्य पद्धतीने साजरा करण्याचे आवाहन अनेक सामाजिक गटांनी सरकारला केले होते. परंतु ऐतिहासिक वास्तूची काळजी घेणाऱ्या भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण विभागाने (एएसआय) हे आवाहन फेटाळून लावले.
त्यानंतर हे प्रकरण दिल्ली उच्च न्यायालयात गेले. महाराष्ट्र सरकार सह-आयोजक म्हणून सहभागी असल्यास समारंभाला परवानगी द्यावी, असे निर्देश न्यायालयाने एएसआयला दिले. यानंतर मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे, उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी एएसआय आणि इतर अधिकाऱ्यांना पत्र लिहून या कार्यक्रमासाठी राज्य सरकार काही सामाजिक गटांशी जोडले जाईल. सप्टेंबर 2020 मध्ये, यूपीचे मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांनी किल्ल्यातील विद्यमान मुघल संग्रहालयाचे नाव बदलून छत्रपती शिवाजी महाराज संग्रहालय करण्याचा निर्णय घेतला.
मुघल आणि मराठा साम्राज्यांच्या इतिहासात आग्रा किल्ल्याचे विशेष महत्त्व आहे, जे दीर्घकाळ एकमेकांशी युद्धात होते. 1666 च्या उन्हाळ्यात, मराठा राजा शिवाजी यांना मुघल सम्राट औरंगजेबने आग्रा येथील शाही दरबारात त्यांच्या 50 व्या वाढदिवसाच्या समारंभास उपस्थित राहण्यासाठी आमंत्रित केले होते. 12 मे 1666 रोजी त्यांच्या वाढदिवसानिमित्त छत्रपती शिवाजी महाराज, व छत्रपती युवराज संभाजी महाराज यांच्यासोबत आग्रा येथे दोघांनाही औरंगजेबाच्या सैनिकांनी कपटाने कैद केले.
17 ऑगस्ट 1666 रोजी मिठाईच्या पेट्यांमधून पळून जाण्यापूर्वी छत्रपती शिवाजी महाराजांना आणि संभाजी महाराजांना त्यांच्या निष्ठावंत सैनिकांसह सुमारे तीन महिने बंदिवासात ठेवले होते. १६७४ मध्ये रायगड किल्ल्यावर वीर मराठा नेत्याचा छत्रपती शिवाजी महाराज म्हणून राज्याभिषेक झाला. यानंतर त्यांना छत्रपती ही पदवी मिळाली. या सोहळ्यात हिंदवी स्वराज्य स्थापनेची घोषणा करण्यात आली. दक्षिणेतील विजयनगर साम्राज्याच्या ऱ्हासानंतर हे पहिले हिंदू राज्य होते. त्याची सत्ता मुंबईच्या दक्षिणेकडील कोकण, तुंगभद्रा नदीच्या पश्चिमेकडील बेळगाव, धारवाड, म्हैसूर, वेल्लारी आणि त्रिचूरपर्यंत पसरली होती. 3 एप्रिल 1680 रोजी रायगड किल्ल्यात शिवाजी महाराजांचे निधन झाले.
