इंग्रजही हुंडा घ्यायचे! पोर्तुगीजांनी त्यांच्या मुलीच्या लग्नात युरोपियन लोकांना मुंबई भेट म्हणून दिली, जाणून घ्या मजेशीर किस्सा

मुंबई: भारतातील एक शहर जे कधीही झोपत नाही, जे कधीही थकत नाही. नाइटलाइफसाठी जगप्रसिद्ध असलेले शहर. एक शहर जे झोपडपट्ट्यांसाठी जगप्रसिद्ध आहे. एक शहर जिथे पैसा पाण्यासारखा वाहतो. जे कामाठीपुराच्या कुप्रसिद्ध रस्त्यांसाठीही प्रसिद्ध आहे. याला लोकांची स्वप्ननगरी असेही म्हणतात, येथे घर बांधावे ही प्रत्येक व्यक्तीची इच्छा असते. होय, तुमचा अंदाज बरोबर आहे, आम्ही इथे देशाच्या आर्थिक राजधानी मुंबईबद्दल बोलत आहोत. मुंबईची सद्यस्थिती आजच्या पिढीला चांगलीच ठाऊक आहे. मुंबई महाराष्ट्रात कशी सामील झाली, महाराष्ट्राची राजधानी कशी झाली? हेही बहुतेकांना माहीत नाही, पण मायानगरी मुंबई शेकडो वर्षांपूर्वी इंग्रजांना हुंड्यात दिली होती. आजच्या पिढीला ही गोष्ट माहीत नसेल. पण ही गोष्ट अगदी बरोबर आहे, आज देशात हुंडा प्रथेविरोधात कायदा आहे, हुंडा घेण्यावर आणि देण्यावर कारवाई केली जाते. हुंडा म्हणून पोर्तुगीजांनी मुंबई इंग्रजांच्या स्वाधीन केली हा एक मनोरंजक किस्सा आहे. पोर्तुगीजांना कोणाच्या प्रभावाखाली असे करावे लागले ही मनोरंजक कथा आणि परिस्थिती जाणून घेऊया.

मुंबईला हुंडा देण्याची रंजक कहाणी
हा तो काळ होता जेव्हा डच व्यापार्‍यांची तसेच पोर्तुगीजांची चळवळ भारतात सुरू झाली, ज्याला सोनेरी पक्षी म्हणतात. समुद्र किनाऱ्याने वेढलेले असल्याने मुंबई हे व्यवसायासाठी उत्तम ठिकाण होते. 1507 च्या सुमारास, पोर्तुगीजांनी देखील ते ताब्यात घेण्याच्या उद्देशाने हल्ला केला, परंतु त्यांना त्यांच्या योजनांमध्ये यश आले नाही. हा तो काळ होता जेव्हा पोर्तुगीजांशिवाय मुंबई शहरावर मुघल सम्राट हुमायूनची नजर होती. यावेळी मुंबईवर गुजरातचा शासक बहादूर शाह याचे राज्य होते, पण पोर्तुगीजांमुळे तो खूप अस्वस्थ होता. हरल्यानंतर त्याने पोर्तुगीजांशी तह केला होता. 1534 नंतर, पोर्तुगीजांनी मुंबईत व्यापार आणि व्यावसायिक क्रियाकलापांना चालना देण्यास सुरुवात केली. आतापर्यंत मुंबई पोर्तुगीजांच्या ताब्यात होती.

पोर्तुगीज इंग्रजांवर नाराज होते
पोर्तुगीजांनी गुजरातच्या राज्यकर्त्याकडून मुंबई ताब्यात घेतली असली तरी इंग्रज त्यांच्यासाठी अडचणीचे ठरत होते. ब्रिटीश साम्राज्य मुंबई काबीज करण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न करत होते. ब्रिटिशांच्या ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीने 1652 मध्ये सुरत कौन्सिलच्या वेळी तत्कालीन बॉम्बे विकत घेण्याचा प्रस्तावही ठेवला होता. परंतु त्यांचा प्रयत्न फसला होता. दरम्यान, पोर्तुगीजांना इंग्रजांचा सामना करणे हळूहळू कठीण होत चालले होते. अशा परिस्थितीत पोर्तुगालच्या राजाने वाद संपवण्याची कल्पना मांडली. त्याने आपली मुलगी कॅथरीन हिचे लग्न इंग्लंडच्या राजाशी करायचे ठरवले. समोरून आलेला हा प्रस्ताव ब्रिटीश राजानेही मान्य केला आणि अशा प्रकारे १६६१ साली पोर्तुगालच्या राजाने आपली मुलगी कॅथरीन हिचा विवाह इंग्लंडचा प्रिन्स चार्ल्स दुसरा याच्याशी केला.

गंमत म्हणजे या लग्नासाठी पोर्तुगालने ब्रिटिश राजवटीला खूप काही दिले. त्याने तत्कालीन मुंबई इंग्लंडच्या राजाला हुंडा भेट म्हणून दिली. अशा प्रकारे मुंबई ब्रिटिशांच्या ताब्यात गेली. त्यानंतर त्यांनी 200 वर्षे संपूर्ण देशावर राज्य केले.

सम्राट अशोकापासून इंग्रजांपर्यंत राज्य केले
मुंबई शहराबद्दल असे म्हटले जाते की ते सात बेटांनी बनलेले आहे. यामध्ये बॉम्बे, कुलाबा, लिटल कुलाबा, माहीम, माझगाव, परळ आणि वरळी यांचा समावेश आहे. आजूबाजूच्या ट्रॉम्बे आणि सालसेट बेटांना जोडून बृहन्मुंबईची निर्मिती झाली. इतिहासकार आणि पुरातत्वशास्त्रज्ञांच्या मते मुंबई अश्मयुगापासून अस्तित्वात आहे. इ.स. 250 पूर्वीही येथे अल्प लोकसंख्या राहात होती. त्यानंतर मौर्य साम्राज्याचा शासक सम्राट अशोकही इसवी सनाच्या तिसऱ्या शतकात पकडला गेला. त्याने येथे वर्षानुवर्षे राज्य केले. सध्याची माहीम वस्ती इसवी सन १२०० च्या सुमारास स्थापन झाली. त्यावेळी या ठिकाणाचे नाव महिकावती असे होते.