लगबग गणेशोत्सवाची… बुद्धीची देवता गणेशाचे होणार दमदार आगमन..!

पुणे : कोविडच्या महामारीमुळे गेल्या दोन वर्षांत महाराष्ट्रातील सार्वजनिक गणेशोत्सवावर निर्बंध आले. मात्र, आता राज्यातील परिस्थिती नियंत्रणात आहे. त्यामुळे यावर्षी राज्य सरकारने गणेशोत्सवावरील निर्बंध हटवले आहेत.

गणेश चतुर्थीपासून सुरू होणारा गणेशोत्सव १० दिवसांनी अनंत चतुर्दशीला संपतो. श्री गणेश विसर्जन देखील अनंत चतुर्दशीच्या दिवशी होते. श्रीगणेशाची बुद्धी, समृद्धी आणि सौभाग्याची देवता म्हणून पूजा केली जाते, मोदक हा श्री गणेशाचा आवडता पदार्थ आहे.

गणेशोत्सवाचा पहिला दिवस हा गणपतीचा जन्मदिवस म्हणून साजरा केला जातो. ज्याला गणेश चतुर्थी किंवा गणेश चौथ असेही म्हणतात. विनायक हे श्री गणेशाचे दुसरे नाव आहे, म्हणून या सणाला विनायक चतुर्थी असेही म्हणतात.

महाराष्ट्र, तेलंगणा, गुजरात, कर्नाटक, तामिळनाडू, आंध्र प्रदेश, केरळ, गोवा, ओरिसा, मध्य प्रदेश आणि छत्तीसगडमध्ये या उत्सवात घरोघरी आणि सार्वजनिक पंडालमध्ये गणपतीच्या कच्च्या मातीच्या मूर्तीची स्थापना करून कुटुंबे आणि गटांकडून पूजा केली जाते. परंतु, उत्तर भारतातील काही राज्यांमध्ये मंदिरांमध्ये गणेशाच्या तात्पूर्त्या मूर्ती बसवून हा उत्सव साजरा केला जातो.

अनंत चतुर्दशी…

गणेशोत्सवाचा शेवटचा दिवस अनंत चतुर्दशी (अनंत चौदश) म्हणून साजरा केला जातो. महाराष्ट्र आणि गुजरातसारख्या भारतीय राज्यांमध्ये हा सण गणेश विसर्जन (गणपती विसर्जन) म्हणून साजरा केला जातो. गणेश उत्सवाच्या १० व्या दिवशी, गणपतीच्या मूर्ती समुद्र, नदी किंवा तलावासारख्या पाण्याच्या मोठ्या स्त्रोतामध्ये मोठ्या थाटामाटात तरंगल्या/विसर्जन केल्या जातात. उत्तर भारतातील काही भागांमध्ये लोक आपल्या हातात १४ गाठी धाग्याच्या झोताच्या स्वरूपात घालतात. या पवित्र धाग्याला अनंत म्हणतात म्हणून या सणाला अनंत चतुर्दशी असे म्हणतात.

थोडक्यात इतिहास…

असा अंदाज आहे की, १६३०-१६८० दरम्यान, छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या काळात गणेश चतुर्थी उत्सव सार्वजनिक कार्यक्रम म्हणून साजरा केला जात असे. शिवाजीच्या काळात हा गणेशोत्सव त्याच्या साम्राज्याचा कुलदेवता उत्सव म्हणून नियमितपणे साजरा केला जाऊ लागला. १८९३ मध्ये लोकमान्य बाळगंगाधर टिळक यांनी हा उत्सव पुन्हा सुरू केला.

मुंबईतील प्रसिद्धी लालबागचा राजा…

लालबागचा राजा हे दक्षिण मुंबईतील जगातील सर्वात लोकप्रिय सार्वजनिक गणेश मंडळांपैकी एक आहे, ज्याला मराठीत लालबागचा राजा म्हणतात. लालबागचा राजा सार्वजनिक गणेशोत्सव मंडळाची स्थापना १९३४ साली झाली. हे मुंबईतील लालबाग, परळ परिसरात आहे.