भजन स्पर्धेत भाग घेतल्यामुळे कारागृहातील कैद्यांना शिक्षेच्या बदल्यात मिळाला माफीचा पुरस्कार

मुंबई : न्यायालयांना शिक्षा देण्याचे आणि कमी करण्याचे अधिकार आहेत, मात्र काही वेळा कारागृह प्रशासनही आपल्या स्तरावर शिक्षा कमी करू शकते. जास्तीत जास्त ९० दिवसांची शिक्षा माफ करण्याचा अधिकार कारागृह प्रमुखांना मिळाला आहे. याच अधिकारांतर्गत महाराष्ट्राचे अतिरिक्त महानिदेशक (कारागृह) अमिताभ गुप्ता यांनी अभंग आणि भजन पठण स्पर्धेत सहभागी झालेल्या कैद्यांची शिक्षा माफ केली आहे. स्पर्धेची अंतिम फेरी पुण्यातील येरवडा मध्यवर्ती कारागृह संकुलात १३ जून रोजी पार पडली. ज्या स्पर्धकांनी ग्रँड फायनल्समध्ये प्रवेश केला त्यांना 90 दिवसांपर्यंत सर्व माफ करण्यात आले. ज्या कैद्यांना सांत्वन बक्षिसे देण्यात आली त्यांना ६० दिवसांची शिक्षा कमी करण्यात आली आहे. या स्पर्धेत सहभागी झालेल्या आणि कोणतेही बक्षीस न मिळालेल्या कैद्यांची ३० दिवसांची शिक्षा माफ करण्याचा निर्णयही घेण्यात आला आहे.

एका अधिकृत निवेदनात कारागृह विभागाने सांगितले की, माफी देण्याचा निर्णय अमिताभ गुप्ता यांनी जेल मॅन्युअलनुसार घेतला होता. अशा स्पर्धा आयोजित करून शिक्षा कमी करून कैद्यांच्या मानसिक वर्तनात बदल घडवून आणता येईल, असे गुप्ता यांचे मत आहे.

कोल्हापूर जेल जिंकले
या स्पर्धेत राज्यातील 29 कारागृहातील एकूण 350 कैद्यांनी सहभाग घेतला होता. या सर्वांसाठी शिक्षा कमी होईल. या स्पर्धेत कोल्हापूर कारागृहातील कैद्यांना विजेते घोषित करण्यात आले, तर पुण्याच्या येरवडा मध्यवर्ती कारागृहातील कैद्यांनी द्वितीय तर नाशिक कारागृहातील कैद्यांनी तृतीय क्रमांक पटकावला.

महाराष्ट्रात 60 तुरुंग आहेत
महाराष्ट्रात 60 कारागृहे आहेत, परंतु अनेक कारागृहे केवळ शिक्षा झालेल्या कैद्यांसाठीच बनवली जातात, तर उर्वरित तुरुंगांमध्ये अंडरट्रायल कैद्यांना ठेवले जाते. अंडरट्रायल कैदी असे आहेत ज्यांची सुनावणी सुरू आहे आणि त्यांनी अद्याप त्यांच्या शिक्षेवर निर्णय घेतलेला नाही, असे कैदी कधी निर्दोष सुटतात, कधी जामीन मिळतात. शिक्षा झालेल्या कैद्यांची शिक्षा त्यांच्या गुन्ह्यानुसार न्यायालये निश्चित करतात.

कारागृह प्रशासन 90, 60 आणि 30 दिवसांची शिक्षा माफ करते. तथापि, जे कैदी दहशतवादी कारवायांमध्ये सामील आहेत, जे एनडीपीएस कायद्यांतर्गत आहेत किंवा जे कोणत्याही जघन्य गुन्ह्यासाठी जन्मठेपेची शिक्षा भोगत आहेत, त्यांची शिक्षा माफ केली जात नाही. डॉ. भूषण उपाध्याय महाराष्ट्राचे अतिरिक्त DG (कारागृह) असताना त्यांनी तुरुंगात घेतलेल्या योग परीक्षेत उत्तीर्ण झालेल्या सुमारे 500 कैद्यांना माफ केले होते.