भारत आणि कॅनडाने खलिस्तानविरोधात उपसल्या तलवारी, राजनैतिक अधिकाऱ्यांची हकालपट्टी, संबंध आणखी बिघडण्याची शक्यता…

ओटावा : भारतातील लोक मंगळवारी पहाटे उठले तेव्हा त्यांना कॅनडातून एक बातमी मिळाली ज्याने सर्वांनाच आश्चर्याचा धक्का बसला. कॅनडाचे पंतप्रधान जस्टिन ट्रूडो यांनी भारतावर खलिस्तानी दहशतवादी हरदीपसिंग निज्जरची हत्या केल्याचा आरोप केला आहे. यासोबतच सर्वोच्च भारतीय राजनयिकालाही कॅनडात सोडण्यास सांगण्यात आले. भारतानेही कारवाई करत कॅनडाच्या मुत्सद्द्याला पाच दिवसांत त्यांच्या देशात जाण्यास सांगितले. परराष्ट्र धोरणातील तज्ज्ञांच्या मते, हे संबंध आता अशा ठिकाणी पोहोचले आहेत, जिथून सध्या तरी ते सामान्य होण्याची अपेक्षा करणे निरर्थक ठरेल. शेवटी असे काय झाले की भारत आणि कॅनडाचे संबंध इतके बिघडले?

G20 परिषद ट्रूडोसाठी पेच बनली
9 आणि 10 सप्टेंबर रोजी भारतात G20 शिखर परिषद पार पडली. परिषदेच्या दुसऱ्या दिवशी प्रत्येक व्हीआयपी आपापल्या देशात रवाना झाले. पण पंतप्रधान ट्रुडो मंगळवारी दोन दिवसांनी दिल्लीहून निघाले. त्यांचे जाणे त्यांच्यासाठी लाजिरवाणे नव्हते. त्याच्या विमानात बिघाड झाला होता आणि तो दुरुस्त व्हायला वेळ लागला. भारत सरकारने एअर इंडिया वनला त्याला परत उड्डाण करण्याची ऑफर दिली असली तरी ट्रूडोने नकार दिला. त्यांनी त्यांचे विमान उडेपर्यंत थांबायचे ठरवले. ट्रुडो यांनी आपल्या देशातील खलिस्तानी घटकांना मोकळे रान दिले आहे. त्यामुळे भारतासोबतचे संबंध सतत बिघडत आहेत.

पंतप्रधान मोदींनी सूचना दिल्या
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या भेटीतही त्यांना कडक सूचना देण्यात आल्या होत्या. दोन्ही नेत्यांमधील संभाषण वाचल्यानंतर ट्रूडो यांना अतिरिक्त दिवसही भारतात राहणे कठीण झाले होते. कॅनडातील अतिरेकी घटकांच्या भारतविरोधी कारवायांवर पंतप्रधान मोदींनी ट्रुडो यांच्याकडे तीव्र चिंता व्यक्त केली होती. हे खलिस्तानी घटक सातत्याने अलिप्ततावादाला प्रोत्साहन देत आहेत आणि भारतीय मुत्सद्यांवर हिंसाचार भडकावत आहेत. ट्रूडो यांना सांगण्यात आले की ते राजनैतिक परिसराचे नुकसान करत आहेत तसेच कॅनडातील प्रार्थनास्थळांमध्ये भारतीय समुदायाला धमकावत आहेत.

कॅनडात सेवा बजावलेल्या भारतीय राजनयिकांच्या मते, देशाचे सरकार खलिस्तानींचा बंदोबस्त करण्यात अपयशी ठरले आहे. याचे कारण जगमीत सिंग यांच्या खलिस्तान समर्थक न्यू डेमोक्रॅटिक पक्षाने ट्रुडो सरकारला दिलेला राजकीय पाठिंबा आहे. भारताचा यालाही तीव्र आक्षेप आहे की, ट्रुडो खलिस्तानबाबत बोलताच भारत कॅनडाच्या अंतर्गत बाबींमध्ये ढवळाढवळ करत आहे, असे त्यांना वाटू लागते. ट्रुडो यांचा हा आरोप भारताने फेटाळला आहे. खलिस्तानी गटांशी सामना करण्यासाठी कॅनडाचे सरकार उदार असल्याचे भारताचे मत आहे.

आता पुढे काय
कॅनडा आणि भारताचे संबंध आता कसे असतील हे मंगळवारी घडलेल्या घटनांवरून स्पष्ट झाले आहे. नऊ वर्षे सत्तेत राहिल्यानंतर ट्रुडो यांना त्यांच्या पक्षाकडून दरवाजा दाखवला जाऊ शकतो. नवा पदाधिकारी, तो कोणताही असो, कॅनडातील खलिस्तानींवर कारवाई करण्यास आणि भारताशी संबंधांना प्राधान्य देण्याकडे अधिक कल असेल, अशी भारताला आशा आहे.