महाशिवरात्रीला घ्या महादेवाचं दर्शन? जाणून घ्या १२ ज्योतिर्लिंगे कुठं आहेत?

12 Jyotirlingas In India | हिंदू धर्मात भगवान शिवाला मोक्षाची देवता म्हणून ओळखले जाते. भारतात भगवान भोलेनाथांची अनेक मंदिरे आणि तीर्थे आहेत ज्यात दररोज हजारो लोक भगवान शंकराची पूजा करतात, परंतु या सर्व शिवमंदिरांमध्ये भगवान शंकराच्या १२ ज्योतिर्लिंगांना सर्वात जास्त महत्त्व आहे. तर आज आपण जाणून घेऊयात की भगवान शिवाची ही १२ ज्योतिर्लिंगे भारतात कुठे आहेत.

ज्योतिर्लिंग कशाला म्हणतात?

हिंदू मान्यतेनुसार, भगवान शिवाशी संबंधित १२ ज्योतिर्लिंगे ही पवित्र स्थाने आहेत जिथे भगवान महादेव प्रकाशाच्या रूपात वास करतात. असे मानले जाते की जो कोणी आपल्या आयुष्यात या सर्व १२ ज्योतिर्लिंगांचे दर्शन आणि पूजा करतो, त्याला सर्व सुख प्राप्त होते आणि शेवटी मोक्ष प्राप्त होतो.

देशातील १२ ज्योतिर्लिंगे कुठे आहेत?

सोमनाथ ज्योतिर्लिंग, गुजरात : सोमनाथ ज्योतिर्लिंग हे पृथ्वीवरील पहिले ज्योतिर्लिंग मानले जाते. याची स्थापना गुजरातच्या सौराष्ट्र प्रदेशात झाली आहे. शिवपुराणात दक्ष प्रजापतीने चंद्राला क्षयरोगाचा शाप दिला होता, त्यानंतर त्यापासून मुक्ती मिळवण्यासाठी चंद्राने भगवान शंकराला प्रसन्न करण्यासाठी येथे तपश्चर्या केली होती असे सांगितले आहे. चंद्रदेवाने या शिवलिंगाची स्थापना केली होती अशीही एक मान्यता आहे.

मल्लिकार्जुन ज्योतिर्लिंग, आंध्र प्रदेश : श्री ब्रह्मरंभ मल्लिकार्जुन मंदिर हे भारताच्या आंध्र प्रदेश राज्यातील श्रीशैलम येथे स्थित भगवान शिव-पार्वतीला समर्पित हिंदू मंदिर आहे. हे मंदिर भगवान शिवाच्या १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आणि देवी पार्वतीच्या आठ शक्तीपीठांपैकी एक आहे. येथे भगवान शिवाची मल्लिकार्जुनाच्या रूपात पूजा केली जाते आणि लिंग त्यांचे प्रतिनिधित्व करते. देवी पार्वतीला भ्रमरंबा ही पदवी देण्यात आली आहे. भारतातील हे एकमेव मंदिर आहे ज्याची तुलना ज्योतिर्लिंग आणि शक्तीपीठ या दोन्हीशी केली गेली आहे.

महाकालेश्वर ज्योतिर्लिंग, मध्य प्रदेश : महाकालेश्वर या ज्योतिर्लिंगाची स्थापना मध्य प्रदेशातील उज्जैन येथे आहे. हे एकमेव दक्षिणमुखी ज्योतिर्लिंग आहे. येथील भस्म आरती खूप प्रसिद्ध आहे. पौराणिक मान्यतेनुसार अकाली मृत्यूपासून मुक्ती मिळवण्यासाठी येथे भगवान शंकराची पूजा केल्याने फायदा होतो.

ओंकारेश्वर ज्योतिर्लिंग, मध्य प्रदेश : ओंकारेश्वर ज्योतिर्लिंगाची भगवान शिवाचे १४ वे ज्योतिर्लिंग म्हणून पूजा केली जाते. हे ज्योतिर्लिंग मध्य प्रदेशातील माळवा प्रदेशात नर्मदा नदीच्या काठी वसलेले आहे.या ज्योतिर्लिंगाच्या आजूबाजूला वाहणाऱ्या पर्वत आणि नद्यांमुळे ओमचा आकार तयार झाला आहे.

केदारनाथ ज्योतिर्लिंग, उत्तराखंड : केदारनाथ ज्योतिर्लिंगाची पूजा भगवान शिवाचे पाचवे ज्योतिर्लिंग म्हणून केली जाते. हे ज्योतिर्लिंग उत्तराखंडमधील हिमालयातील केदार नावाच्या शिखरावर आहे. बद्रीनाथच्या वाटेवर केदारनाथ धाम आहे. तसेच, केदारनाथ समुद्रसपाटीपासून सुमारे ३५८४ मीटर उंचीवर आहे.

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग, महाराष्ट्र : भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग हे भगवान शिवाचे सहावे ज्योतिर्लिंग म्हणून ओळखले जाते. भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग हे महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यातील सह्याद्रीच्या पर्वतावर वसलेले आहे.

हेही वाचा    –    राष्ट्रपतीनियुक्त सदस्य म्हणून सुधा मूर्ती यांची राज्यसभेवर निवड!

बाबा विश्वनाथ ज्योतिर्लिंग, उत्तर प्रदेश : बाबा विश्वनाथ ज्योतिर्लिंगाला भगवान शिवाचे सातवे ज्योतिर्लिंग म्हणून पूजले जाते. बाबा विश्वनाथ हे ज्योतिर्लिंग उत्तर प्रदेशची धार्मिक राजधानी वाराणसी येथे वसलेले आहे.

त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग, महाराष्ट्र : अंबिकेश्वर ज्योतिर्लिंगाला भगवान शिवाचे ८ वे ज्योतिर्लिंग म्हणून पूजले जाते. हे ज्योतिर्लिंग महाराष्ट्रातील नाशिक जिल्ह्यात आहे. या ज्योतिर्लिंगाजवळ ब्रह्मगिरी नावाचा पर्वतही आहे आणि गोदावरी नदीचा उगमही याच पर्वतावर आहे.

वैद्यनाथ ज्योतिर्लिंग, झारखंड : वैद्यनाथ ज्योतिर्लिंग हे शिवाचे नववे ज्योतिर्लिंग म्हणून पूजले जाते. हे ज्योतिर्लिंग झारखंडच्या संथाल परगणाजवळ आहे. धार्मिक पौराणिक कथेनुसार भगवान शिवाच्या या निवासस्थानाला चिताभूमी असे म्हणतात.

नागेश्वर ज्योतिर्लिंग, गुजरात : नागेश्वर ज्योतिर्लिंग हे भगवान शिवाचे दहावे ज्योतिर्लिंग म्हणून ओळखले जाते. हे ज्योतिर्लिंग गुजरातमधील बडोदा भागात गोमती द्वारकाजवळ आहे. नागेश्वर म्हणजे सापांचा देव, धार्मिक पौराणिक कथेनुसार भगवान शिव हे सापांचे देव मानले जातात.

रामेश्वरम ज्योतिर्लिंग, तामिळनाडू : रामेश्वरम ज्योतिर्लिंग हे भगवान शिवाचे ११ वे ज्योतिर्लिंग मानले जाते. हे ज्योतिर्लिंग तामिळनाडूतील रामनाथम नावाच्या ठिकाणी आहे. असे मानले जाते की हे ज्योतिर्लिंग प्रभू श्री राम यांनी स्वतःच्या हाताने बनवले होते. हे भगवान श्री राम यांनी बांधले म्हणून या ज्योतिर्लिंगाचे नाव रामेश्वरम ठेवण्यात आले.

घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंग, महाराष्ट्र : भगवान शंकराच्या १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक म्हणून घृष्णेश्वर ज्योतिर्लिंगाची पूजा केली जाते. हे ज्योतिर्लिंग महाराष्ट्रातील संभाजी नगराजवळ दौलताबाद येथे आहे. १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी हे भगवान शंकराचे शेवटचे ज्योतिर्लिंग आहे.