शरद पवार हे राजकारणाचे भीष्म आहेत, पण अंथरुणावर पडले नाहीत, अजित पवारांचे अंतिम उद्दिष्ट महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री होण्याचे

मुंबई : राष्ट्रवादी काँग्रेसमध्ये शरद पवार यांच्या राजीनाम्यानंतर चर्चा आणि बैठकांची मालिका सुरू आहे. नव्या अध्यक्षपदाच्या शर्यतीत सुप्रिया सुळे यांचा वरचष्मा असल्याचे बोलले जात आहे. दरम्यान, सामनाच्या संपादकीयमध्ये अजित पवार यांचे अंतिम उद्दिष्ट महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री बनण्याचे असल्याचे म्हटले आहे. ही राष्ट्रवादीची अंतर्गत बाब असली तरी या संपूर्ण घटनेचे नायक शरद पवार असल्याचे सामनाने म्हटले आहे. या लेखात शरद पवार यांचे वर्णन भीष्म असे केले आहे पण ते भीष्मांसारखे शय्येवर पडले नाहीत असे म्हटले आहे.

सामनाच्या संपादकीयमध्ये लिहिले आहे की, ‘शरद पवार यांनी राजीनामा मागे घ्यावा, अशी मागणी नेत्यांकडून केली जात आहे. पण अजित पवारांनी वेगळी भूमिका घेतली. पवार साहेबांनी राजीनामा दिला. ते ते परत घेणार नाहीत. त्यांच्या संमतीने दुसरा अध्यक्ष निवडू, असे अजित पवार म्हणाले. हा दुसरा अध्यक्ष कोण आहे? पवार हे पक्षाचे राष्ट्रीय अध्यक्ष असून, पवारांचा पक्ष महाराष्ट्र केंद्रित आहे. त्यामुळे राष्ट्रीय अध्यक्षपदाची जबाबदारी सांभाळण्यास सक्षम नेता निवडताना काळजी घ्यावी लागते. महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री बनणे हे अजित पवारांच्या राजकारणाचे अंतिम उद्दिष्ट आहे.

सामनामध्ये सुप्रिया सुळे यांचे कौतुक करताना पुढे म्हटले आहे की, ‘सुप्रिया सुळे दिल्लीत राहतात. त्या संसदेत उत्कृष्ट काम करतात. मात्र, भविष्यात पक्षाचे नेतृत्व मिळाल्यास त्यांनी वडिलांप्रमाणेच उंची गाठण्याचा प्रयत्न करावा. राज्यातील अनेक नेते आज उंबरठ्यावर आहेत आणि त्यातील अनेक पवारांच्या पक्षातील आहेत. या उंबरठ्यावरील काही नेत्यांनी पवारांच्या राजीनाम्यानंतर सर्वाधिक शोक व्यक्त केला. शरद पवार यांनी पक्षाध्यक्षपदाचा राजीनामा देऊन सर्वांचा पर्दाफाश केला. ढग आणि हवा साफ केली. आज ज्यांच्या पाया पडला तेच उद्या पाय ओढतील, म्हणून त्यांचे मुखवटे उतरवले गेले. हा राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षाचा अंतर्गत प्रश्न असला तरी या विकासाचे नायक शरद पवार आहेत. जोपर्यंत त्यांच्या राजीनाम्याचा निर्णय येत नाही, तोपर्यंत महाराष्ट्रात उलथापालथ सुरूच राहणार आहे. पवार हे राजकारणाचे भीष्म आहेत, पण भीष्मांप्रमाणे आम्ही अंथरुणावर झोपत नाही, तर सूत्रधार आहोत, हे त्यांनी दाखवून दिले!’

सामनाने शरद पवार आणि राष्ट्रवादीच्या राजकारणावर संपादकीयमध्ये लिहिले आहे की, ‘शरद पवार यांनी घाईगडबडीत आपल्या राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षाच्या राष्ट्रीय अध्यक्षपदाचा राजीनामा दिला. पवारांच्या निकटवर्तीयांचे म्हणणे आहे की, खरे तर साहेब १ मे रोजी म्हणजेच महाराष्ट्र दिनीच निवृत्तीची घोषणा करणार होते, परंतु मुंबईत महाविकास आघाडीच्या ‘वज्रमूठ’ बैठकीमुळे त्यांनी २ मे रोजी ही घोषणा केली. आम्ही या मताशी सहमत नाही. ‘लोक माझे सांगाती’ या आत्मचरित्राच्या प्रकाशन सोहळ्यासारख्या कार्यक्रमात एकाच वेळी निवृत्तीची घोषणा करण्यात आली आहे. आत्मचरित्र हा त्यांच्या जीवन संघर्षाचा आणि राजकीय जीवनाचा सार आहे. त्यांच्या पुस्तकातील अलिखित पानांबद्दल म्हणजे काल त्यांनी दिलेला राजीनामा समजून घेतला पाहिजे. पवार यांनी त्यांचे भाषण लेखी आणले होते. हे कधीच होत नाही.

अग्रलेखात पुढे म्हटले आहे की, ‘शरद पवार यांनी वयाची ८० वर्षे केव्हा ओलांडली आहेत आणि तरीही पवार सतत राजकारणात सक्रिय आहेत. पवारांचा राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्ष त्यांच्या नावाने उभा आहे आणि सुरू आहे.पवारांच्या राजीनाम्यानंतर सभागृहात उपस्थित जनता भावूक झाली. जयंत पाटील बरोबर बोलले. पाटील यांचे अश्रू अनावर झाले. पाटील म्हणाले, तुम्ही पक्ष आहात. तुम्हाला पाहूनच आम्ही राजकारणात आलो आणि तुमच्या नावावरच मते मागतो. तुम्ही नसाल तर मग आम्ही पक्षात का राहायचे? आम्हीही राजीनामा देतो! जयंत पाटील यांनी कार्यकर्त्यांची भावना व्यक्त केली आणि ती खरी आहे. पवारांच्या आत्मचरित्र प्रकाशन सोहळ्याची ‘सांगती’ अशा प्रकारे धक्कादायक ठरेल, याची अजिबात कल्पना नव्हती.

राष्ट्रवादीच्या काही नेत्यांची खिल्ली उडवत लेखात म्हटले आहे की, “पवारांनी निवृत्तीची घोषणा केली तेव्हा अनेक प्रमुख नेत्यांना अश्रू अनावर झाले.” रडायला लागली. पवार यांच्या चरणी नतमस्तक झाले. तुझ्याशिवाय आम्ही कोण? कसे? अशी व्यथा मांडली. पण त्यांच्यापैकी अनेकांचा एक पाय भाजपमध्ये आहे आणि पक्षाचे असे विघटन होताना पाहण्याऐवजी सन्मानाने निवृत्ती घ्यावी, असा धर्मनिरपेक्ष विचार पवारांना आला असेल, तर त्यात गैर काहीच नाही. राष्ट्रवादी काँग्रेसमधील एक गट भारतीय जनता पक्षाच्या उंबरठ्यावर पोहोचला असून, अशा वातावरणात राज्याच्या राजकारणात भूकंप होऊ शकतो, अशा शब्दांत पवारांनी राजीनामा देऊन खळबळ उडवून दिली.

सामनाच्या संपादकीयमध्ये पुढे लिहिले आहे की, ‘पवारांनी खास परिस्थितीत राष्ट्रवादी काँग्रेसची स्थापना केली. पवार हे काँग्रेसच्या विचारसरणीचे आणि भूमिकेचे नेते आहेत. आजवर त्यांनी शाहू, फुले, आंबेडकरांच्या विचारांच्या मार्गावर राजकारण केले आहे. सामाजिक क्षेत्रातही त्यांचे योगदान मोठे आहे. पवारांनी दोनदा काँग्रेस सोडली आणि स्वतंत्र राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षाची स्थापना केली. कधी सत्तेत तर कधी विरोधात राहून त्यांनी राजकारण केले. पवारांनी 60 वर्षांहून अधिक काळ देशाच्या राजकारणात राजकारण केले. वयाच्या २७ व्या वर्षी ते पहिल्यांदा आमदार झाले. त्यानंतर त्यांचा राजकारणातील वेग कधीच कमी झाला नाही. पवारांनी आपल्या पद्धतीने राजकारण करून अनेकांचे राजकारण बिघडवले. शरद पवार यांनी त्यांच्या आत्मचरित्रात नवीन काय लिहिले आणि काय जोडले हा आणखी एक विषय आहे. पण त्यांच्या निवृत्तीच्या घोषणेनंतर झालेला गदारोळ ही आत्मचरित्राच्या बाहेरची स्वतंत्र बाब आहे.

सामनामध्ये शरद पवारांच्या राजकारणावर म्हंटले आहे की, ‘माणसाने फारशी ओढ लागू नये आणि कधीतरी थांबले पाहिजे हे खरे, पण राजकारणात कोणाचा भ्रमनिरास होतो? धर्मराज आणि श्रीकृष्णही घडले नाहीत. पंतप्रधान स्वतःला फकीर समजतात. परंतु तेही राजकीय मोहाने जखडला आहे. त्यात पवार हे पूर्णवेळ राजकारणी आहेत. अशा राजकीय व्यक्तीने राजीनामा देऊन खळबळ माजवली, यामागे काय राजकारण आहे? ईडीसारख्या तपास यंत्रणेमुळे पक्षात पसरलेली अस्वस्थता आणि मित्रपक्षांनी निवडलेला भाजपचा मार्ग, यामागे राजीनामा देण्यामागे काही कारण असू शकते का? हा पहिला प्रश्न आहे. दुसरे म्हणजे, अजित पवार आणि त्यांचा गट वेगळी भूमिका घेण्याच्या तयारीत आहे, ते थांबवण्यासाठी पवारांनी हे पाऊल उचलले आहे का? हा दुसरा प्रश्न आहे. शिवसेना फोडली. चाळीस आमदार निघून गेले पण संघटना आणि पक्ष त्यांच्या जागी आहे. काल राष्ट्रवादीचे काही आमदार गेले, तरीही जिल्हास्तरीय संघटना आमच्या मागेच राहिली, या दृष्टिकोनातून जनमताची चाचपणी करण्याचा हा धक्कादायक प्रयोग ठरू शकतो.