विशेष लेख : “कॉर्पोरेट ते कॅनव्हास: एक अभियंताचा कलात्मक प्रवास

नमस्कार, मी अभिजीत बहादूरे, नागपूर, महाराष्ट्र येथील इंजिनियर /वॉटर कलर आर्टिस्ट आहे. हा खूप अपारंपरिक प्रवास आहे, पण आनंदी आहे. सहसा, आम्हाला पूर्णपणे भिन्न फील्डमध्ये स्थलांतर दिसत नाही. त्यामुळे कॉर्पोरेट नोकरीतून पूर्णवेळ कलाकार बनणे माझ्यासाठी सोपे नव्हते. पण माझ्या अंतर्ज्ञानाने, खूप उत्कटतेने आणि कठोर परिश्रमाने, मला या प्रवासात पुढे जाण्यासाठी मदत केली, जो सुरळीत नव्हता. हे मला स्टीव्ह जॉब्सच्या एका वाक्याची आठवण करून देते: “तुम्ही जे करता त्यावर प्रेम करणे आणि उत्कटतेने करणे आवश्यक आहे. जर तुम्हाला ते करणे आवडत नसेल, तर कोणतीही तर्कशुद्ध व्यक्ती सोडून देईल. तुम्ही जे आहात ते तुम्हाला आवडत नसेल तर केल्याने, तुम्ही ते शाश्वत कालावधीसाठी करू शकत नाही.

 माझा कलेकडे आणि कोऱ्या कॅनव्हासला सुंदर आणि योग्य गोष्टीत रूपांतरित करण्याची आणि पेंटिंग करण्याच्या सर्जनशील प्रक्रियेकडे अतिशय नैसर्गिक कला होती, ज्याचे अनेकांनी कौतुक केले. 1990 च्या दशकात उन्हाळ्यात कला शिबिर झाले आणि माझी कलेची यात्रा सुरू झाली. त्याची सुरुवात स्थानिक कला गटाच्या काळात झाली. जगप्रसिद्ध कलाकार चंद्रकांत चन्ने सर यांनी आयोजित केलेला बसोली गट,तिथेच मी पहिल्यांदा कागदावर जलरंग लावले. चित्रकलेचा आनंद इतका विलक्षण होती की कमळाच्या फुलाला गुलाबी रंगाचा जलरंग ज्वलंतपणे लावल्याचे मला अजूनही आठवते. तुम्ही लहान वयात सुरुवात केली तर ते खरोखरच उपयुक्त ठरेल, कारण त्यामुळे तुमचे निरीक्षण कौशल्य विकसित होते. कलाक्षेत्रात अप्रतिम सुरुवात करूनही, नियतीने इतर गोष्टी योजना केल्या होत्या. 

मी मेकॅनिकल स्ट्रीममध्ये अभियांत्रिकीमध्ये ग्रॅज्युएशन केले आहे, मार्केटिंगमध्ये पोस्ट ग्रॅज्युएशन केले आहे आणि वैयक्तिक व्यवस्थापनात मास्टर्स केले आहे आणि मी इंडस्ट्रियल मार्केटिंगमध्ये कॉर्पोरेट नोकरी मिळवली आहे. नोकरीत 8 वर्षे घालवल्यानंतर, मी नोकरी सोडली आणि माझे पूर्णवेळ करिअर म्हणून कला स्वीकारली. माझ्यासाठी जलरंग हे प्रथमदर्शनी प्रेम आहे; तुम्ही फक्त या माध्यमाच्या प्रेमात पडता. मला असे वाटते की ते सर्वात सेंद्रिय आणि गतिमान माध्यम आहे. जलरंगाची पारदर्शकता, जीवंतपणा, तरलता आणि अप्रत्याशितता हे मातृ निसर्गाशी साधर्म्य आहे. हे तुम्हाला प्लॅनिंग कसे करायचे, एखादी योजना अयशस्वी झाल्यास काय करायचे, त्रुटींना सुंदर गोष्टीत कसे रूपांतरित करायचे, अनपेक्षित परिणाम आणि सतत आश्चर्यांसाठी कसे तयार राहायचे आणि अपयशाला सकारात्मकतेने कसे स्वीकारायचे हे शिकवते. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, हे तुम्हाला अडथळ्यांना न जुमानता प्रवासाचा आनंद घ्यायला आणि पुढे जात राहायला शिकवते.

जलरंग हे पाश्चिमात्य माध्यम आहे आणि या माध्यमाच्या अडचणी आणि त्याच्या अप्रत्याशित स्वरूपामुळे अनेकांना ते अवघड वाटते. माझ्या सुरुवातीच्या काळात, मला काही चांगले भारतीय जलरंग कलाकार भेटण्याचे भाग्य लाभले ज्यांनी मला पाश्चिमात्य स्थानांचे किंवा दृश्यांचे अनुकरण करण्याऐवजी भारताचे अधिक प्रतिनिधित्व करण्यास प्रेरित केले. सुदैवाने, शेत, गावे, ग्रामीण घरे आणि किनारी प्रदेश यासारख्या भारतीय दृश्यांचे कच्चे स्वरूप जलरंगांसह नैसर्गिकरित्या फिट आहे. येथे दर्शविलेल्या बहुतेक चित्रांमध्ये, प्रकाश आणि सावलीचा खेळ कॅप्चर करणे हा मूळ हेतू आहे. गावे किंवा ग्रामीण दृश्ये या शब्दांत थोडी गुंतागुंतीची आहेत, कारण त्यांच्यात अनेक आकार एकमेकांशी गुंफलेले आहेत.

या चित्रांची प्रेरणा मुख्यतः कोकणातील गावे आणि भारताच्या ग्रामीण पट्ट्यातील घरे आहेत. काही वास्तुशिल्प तपशीलांवर लक्ष केंद्रित करतात आणि इतर स्थानिकांच्या मूडवर त्याच्या विशिष्ट रंग आणि आकारांच्या परस्परसंवादावर लक्ष केंद्रित करतात. अर्थात, पार्श्वभूमीत सर्वत्र नारळाची झाडे विपुल आहेत. माझ्या कलेच्या प्रवासात मला एका गोष्टीने मदत केली ती म्हणजे भक्कम मूलभूत गोष्टी आणि मूलभूत आणि सातत्यपूर्ण सराव. जर तुमच्याकडे दोन्ही घटक असतील तर तुम्ही ते देखील करू शकता.

मी 2020 मध्ये महाराष्ट्रातील पूरग्रस्त भागांसाठी निधी उभारणीच्या कार्यक्रमासाठी रवींद्र नाट्य मंदिर आर्ट गॅलरी येथे “आर्ट फॉर ह्युमॅनिटी” या कला प्रदर्शनात भाग घेतला आहे. प्रदर्शनाच्या पहिल्या दिवशी माझ्या चित्राची विक्री झाली आणि किती चांगले झाले हे मी सांगू शकत नाही. मला वाटले. कदाचित माझ्या पेंटिंग्सच्या माध्यमातून मी एका सामान्य कारणासाठी मदत करू शकलो याचा आनंद आणि समाधान जास्त होते. 2023 आणि 2022 मध्ये जपान इंटरनॅशनल वॉटर कलर इन्स्टिट्यूट ऑनलाइन प्रदर्शनासाठी माझ्या चित्रांची दोनदा पाहुणे कलाकार म्हणून निवड झाली आहे. इंटरनॅशनल वॉटर कलर सोसायटीने आयोजित केलेल्या राष्ट्रीय ऑनलाइन वॉटर कलर स्पर्धा 2020 मध्ये मी रौप्य श्रेणी जिंकली आहे. राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर प्रकाशित होणाऱ्या भारतीय त्रैमासिक मासिक IQ च्या एप्रिल-जून 2021 च्या अंकात माझी नऊ चित्रे प्रदर्शित झाली आहेत. एलएडी कॉलेज नागपूरमध्ये कॉलेज लेव्हल आर्ट कॉम्पिटिशनमध्ये एका कला स्पर्धेला जज करण्याची संधी मला मिळाली.

मी बँकर, आयटी, अभियंते, डॉक्टर, व्यवसाय, छंद कलाकार आणि अगदी व्यावसायिक कलाकार अशा विविध क्षेत्रात अनेक विद्यार्थ्यांना शिकवले आहे. त्यांच्याकडून सकारात्मक प्रतिक्रिया मिळाल्याने मला खूप चांगले वाटते आणि मी त्यांच्या कला प्रवासात त्यांना सक्षम करू शकलो. माझ्या अनेक कला विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या व्यस्त नोकरीच्या जीवनातील तणाव दूर करण्यासाठी कार्यशाळेत सामील झाले आहेत आणि अनेकांनी चिंता आणि नैराश्यावर मात करण्यासाठी कलेचा माध्यम म्हणून वापर केला आहे.

एक कलाकार म्हणून कोणाला कोणकोणत्या संघर्षांना आणि अडचणींचा सामना करावा लागतो याची मला जाणीव आहे, विशेषत: जर तुम्ही कलेच्या पार्श्वभूमीतून येत नसाल तर, मी त्या टप्प्यांतून गेलो आहे.

आजच्या जगात, आरामदायी नोकरी, आर्थिक सुरक्षितता आणि सामाजिक दबावामुळे  आपल्याला आपल्या आवडीचे पालन करण्यापासून प्रतिबंधित केले जाते, आपल्यासाठी आणि आपल्या सभोवतालच्या लोकांसाठी एक दुःखी वातावरण निर्माण होते. आशा ही अशी गोष्ट आहे जी आपण सोडू नये. तुम्हाला जे आवडते ते मनापासून आणि आत्म्याने करत राहा. तुम्हाला कोणत्याही विषयात उत्कटता आणि सखोल स्वारस्य असेल, मग तो कोणताही असो – संगीत, कला, नृत्य, क्रीडा – तुम्ही पुढे जात राहिले पाहिजे आणि परिस्थिती किंवा परिसराला शरण जाऊ नये. निदान छंद म्हणून तरी करा; कोणास ठाऊक, कदाचित तुमचा छंद एक दिवस तुमचा व्यवसाय बनू शकेल.

आपल्या स्वप्नांची जबाबदारी घ्या आणि आपल्या आवडीचे अनुसरण करा. मला आशा आहे की तुम्हाला माझा प्रवास आवडला असेल आणि तुम्हाला थोडी प्रेरणा वाटली असेल. तुम्ही माझ्याशी संपर्क साधू इच्छित असल्यास @abhijeetbahadure यांच्याशी Instagram किंवा [email protected] वर संपर्क साधू शकता.

– अभिजीत बहादुरे

नागपूर महाराष्ट्र. ९२८४८३६१६१

ईमेल. [email protected]