आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटची पंढरी ‘लॉर्ड्स’चा जनक कोण माहितेय?

जगातील सर्वाधिक लोकप्रिय खेळ असलेल्या क्रिकेटची पंढरी म्हणून ‘लॉर्ड्स’ मैदानाची ओळख आहे. मेरिलबोन क्रिकेट क्लब (एमसीसी) कडे या मैदानाची मालकी आहे. थॉमस लॉर्ड यांनी या मैदानाची स्थापना केली. थॉमस लॉड यांचा आज स्मृतीदिन आहे. त्यानिमित्ता जाणून घेवूयात त्यांच्या जीवनातील काही प्रसंग…
लॉर्ड्सवर अनेक दिग्गज खेळाडुंनी या मैदानावर आपली कारकिर्द घडवली आहे. अगदी २००५ पर्यंत आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट कौंन्सिल (आईसीसी) चा सर्व कारभार याच ठिकाणाहून चालत होता. जगातील सर्वात मोठे क्रीडा संग्रहालय याठिकाणी बनविण्यात आले आहे. १८१४ मध्ये या मैदानाची स्थापना करण्यात आली. लॉर्ड्स क्रिकेट ग्राउंड असे मैदानाचे पूर्ण नाव आहे. तब्बल २८ हजार प्रेक्षक क्षमता असलेल्या या मैदानावर २१ जुलै १८८४ रोजी पहिला कसोटी सामना खेळवण्यात आला. इंग्लंड विरुद्ध ऑस्ट्रेलिया असा हा सामना रंगला होता.
थॉमस लॉर्ड (२३ नोव्हेंबर १७५५ – १३ जानेवारी १८३२) हे एक इंग्रजी व्यावसायिक क्रिकेटपटू होते. त्यांनी १७८७ ते १८०२ पर्यंत प्रथम श्रेणी क्रिकेटमध्ये कारकिर्द गाजवली. त्यानंतर १८१५ मध्ये आणखी एका सामन्यात खेळून त्यांनी पुनरागमनही केले होते. आपल्या संपूर्ण कारर्किर्दीत त्यांनी ९० सामने खेळले आहेत. मुख्यत: मिडलसेक्स आणि मैरीलेबोन क्रिकेट क्लब (एमसीसी) मध्ये त्यांनी ग्राउंड स्टाफ बॉलर म्हणून उल्लेखनीय कामगिरी केली आहे.
विेशेष म्हणजे, लॉर्ड्स क्रिकेट ग्राऊंडचे संस्थापक म्हणून लॉर्ड जगभरातील क्रिकेट प्रेमींच्या स्मरणात राहिले आहेत.
लॉर्डचा जन्म यॉर्कशायरच्या थर्स्कमध्ये झाला होता, जे आता शहर संग्रहालय आहे. त्यांचे वडील रोमन कॅथोलिक योमन होते, त्यांनी १७४५ मध्ये याकोबाच्या समर्थनासाठी आपली जमीन ताब्यात घेतली आणि त्यानंतर त्यांना मजूर म्हणून काम करावे लागले. लॉर्ड कुटुंब नंतर डिस्, नॉरफोक येथे गेले, जेथे थॉमस लॉर्डचे संगोपन झाले. बालपण संपल्यानंतर लॉर्ड लंडनमध्ये राहायला गेले आणि आयलिंग्टनमधील व्हाइट कॉन्ड्युट क्लबमध्ये गोलंदाज आणि सामान्य सेवक म्हणून त्यांना नोकरी मिळाली.
लॉर्डने १७८० च्या सुमारास खेळायला सुरुवात केली असे म्हणतात. परंतु त्याचा पहिला रेकॉर्ड केलेला खेळ त्याच्या “स्वतःच्या मैदानावर” होता, ज्याला आता लॉर्ड्स ओल्ड ग्राऊंड म्हणून ओळखले जाते, डोर्सेट स्क्वेअरच्या सध्याच्या साइटवर जेव्हा ते मिडलसेक्स विरुद्ध एसेक्सकडून खेळले. लॉर्डला खेळाडू म्हणून कधीच जास्त श्रेय दिले जात नाही पण १७९० च्या दशकाच्या सामन्यांच्या नोंदीनुसार तो खूप चांगला गोलंदाज होता हे खरे आहे.
१७८६ मध्ये थॉमस लॉर्डचा संपर्क जॉर्ज फिंच, विंचिलियाचा ९ वा अर्ल, आणि रिचमंडचा चौथा ड्यूक चार्ल्स लेनॉक्स यांच्याशी आला. जे व्हाइट कॉन्ड्युट क्लबचे आघाडीचे सदस्य होते. लॉर्डला त्यांच्या क्लबसाठी अधिक खासगी ठिकाण शोधावे अशी त्यांची इच्छा होती आणि त्याने कोणत्याही प्रकारच्या नुकसानीविरूद्ध त्याला हमी दिली. मे १७८७ मध्ये लॉर्डने डोरसेट स्क्वेअरपासून सात एकर संपादन केले आणि पहिले मैदान सुरू केले. व्हाइट कॉनडूट तिथेच बदलला आणि त्यानंतर लवकरच नवीन मेरीलेबोन क्रिकेट क्लब तयार झाला.
पहिल्या मैदानावरील लीज १८१० मध्ये संपली आणि लॉर्डला उत्तर बँकेच्या ब्रिक आणि ग्रेट फील्ड्स, सेंट जॉन वुड या दोन क्षेत्रांवर ऐंशी वर्षाचा भाडेपट्टा प्राप्त झाला. दुसरे ठिकाण, ज्याला आता लॉर्ड्स मिडल ग्राउंड म्हटले जाते, ते १८११ मध्ये बांधले गेले होते जेव्हा तेथे पहिले खेळ सेंट जॉन वुड क्रिकेट क्लबने खेळले होते. नंतर हे एमसीसीमध्ये विलीन झाले जे 1811 मध्ये मध्यम मैदानावर स्थलांतरित झाले. १८१३ मध्ये संसदेने रीजंट कॅनॉलसाठी जमीन ताब्यात घेतली, त्या जागेवरुन तोडला गेला, त्यानंतर पुढे जाणे आवश्यक होते.
१८३० पर्यंत हॅम्पशायरमधील वेस्ट मेन येथे निवृत्त होईपर्यंत लॉर्ड सेंट जॉन वुडमध्येच राहिला, तिथेच त्याचा मृत्यू १८३२ मध्ये झाला. त्याचा मुलगा, थॉमस लॉर्ड आणि २७ डिसेंबर १७९४ रोजी मेरीलेबोन येथे जन्मलेला तोही प्रथम श्रेणीचा क्रिकेटपटू होता.
थॉमस लॉर्डला वेस्ट मेयन येथील सेंट जॉन चर्चच्या चर्चगार्डमध्ये दफन करण्यात आले. या गावात त्याचे नाव असलेले सार्वजनिक घर आहे आणि हेम्बल्डनपासून काही मैलांच्या अंतरावर, प्रसिद्ध हॅम्बल्डन क्रिकेट क्लब आहे.