जाणून घ्या… कामाख्या मंदिरात 15 दिवस चालणाऱ्या दुर्गापूजेचा इतिहास काय आहे?

महाईन्यूज । विशेष प्रतिनिधी ।

देशाच्या इतर भागांप्रमाणे गुवाहाटी येथील कामाख्या मंदिरातही दुर्गापूजेचा उत्सव सुरू आहे. पण इथली पूजा त्यांच्यापेक्षा खूप वेगळी आहे. निलांचलच्या टेकड्यांवर असलेल्या कामाख्या मंदिरात दुर्गापूजेच्या आयोजनाचा इतिहास सुमारे एक हजार वर्षांचा आहे. कामाख्या मंदिरात हा उत्सव कृष्ण नवमीपासून सुरू होतो आणि अश्विन महिन्याच्या शुक्ल नवमीला संपतो. म्हणून याला ‘पखुआ पूजा’ असेही म्हणतात. कामाख्यात दुर्गापूजा अनोख्या पद्धतीने केली जाते. येथे देवतेचे विधीवत स्नान (मागील स्थान) केले जाते, म्हशी, बकरी, कबुतर, मासे यांचा बळी दिला जातो, तसेच खवय्ये, भोपळे आणि ऊस अर्पण केला जातो.

पूजा उत्सवात ‘कुमारी पूजन’ या विधीला खूप महत्त्व आहे. कामाख्या हे जगातील सर्वोच्च कुमारी तीर्थक्षेत्र देखील मानले जाते.

दुर्गापूजेत कामाख्याची कुमारी पूजा
कामाख्या देवालयाच्या धार्मिक आणि धर्मनिरपेक्ष व्यवस्थापन समितीचे प्रमुख मोहित चंद्र शर्मा यांनी महाईन्यूजला सांगितले, “आम्ही येथे नवरात्रीपासून पूजा सुरू करत नाही. येथे दुर्गा पूजा कृष्ण पक्षाच्या नवमीपासून सुरू होते आणि शुक्ल नवमीला १५ दिवस चालते. ते म्हणतात, “नवरात्रीपासून कुमारी पूजेची सुरुवात आमच्या ठिकाणी दुर्गापूजेने होते. नवरात्रीच्या काळात बाहेरून अनेक लोक येथे चंडीचे पठण करण्यासाठी येतात. पण आपल्याकडे दुर्गापूजेच्या पहिल्या दिवसापासून चंडीपाठ सुरू होतो.

कुमारी पूजेमागील तत्वज्ञान
स्त्री शक्तीच्या स्मरणार्थ कुमारी पूजन केले जाते, ज्यामध्ये तरुणीला नवीन लाल साडी, हार, सिंदूर, दागिने, अत्तर इत्यादींनी सजवले जाते आणि कामाख्या देवी म्हणून पूजन केले जाते असे मानणारे म्हणतात.

“कुमारी पूजा दरवर्षी नवरात्रीच्या पहिल्या दिवसापासून सुरू होते. पहिल्या दिवशी कुमारीची पूजा केली जाते. दुसऱ्या दिवशी दोन कुमारींची पूजा केली जाते. अशा प्रकारे पाच वर्षांच्या मुलींना भगवती कुमारी म्हणून पूजले जाते. एकूण ४५ कुमारी देवी म्हणून पूजल्या जातात.

कामाख्या मंदिरातील पूजेच्या पद्धतीबद्दल माहिती देताना मंदिर व्यवस्थापन समितीचे प्रमुख मोहित चंद्र शर्मा सांगतात, “कामाख्या मंदिरात हजारो वर्षांपूर्वी ज्या पद्धतीने पूजा केली जात होती, आजही त्याच पद्धतीनुसार पूजा केली जाते. ते म्हणतात, “कोविडच्या काळातही आमचे एक पुजारी दररोज मंदिरात पूजा करण्यासाठी यायचे. यादरम्यान इतर कोणालाही आवारात प्रवेश दिला जात नव्हता. पण कामाख्यात एक दिवसही पूजा थांबली नाही. आपले पुजारी ब्रह्म मुहूर्तावर स्नान करून मंदिरात येतात आणि पूर्ण विधीपूर्वक माँ कामाख्याची पूजा करतात.

त्यांच्या मते, “माँ कामाख्याची सर्व रूपात पूजा केली जाते. माँ कामाख्यानंतरच आता तिची दुर्गेच्या रूपात पूजा केली जाते. त्यामुळे देवीला प्रसन्न करण्यासाठी असा कोणताही विशेष मंत्र नाही, पण जेव्हा आपण माँ कामाख्याची पूजा करतो. तर तुम्हाला नमस्कार करा, मग हा मंत्र ‘कामाख्या वरदे देवी नील पर्वतवासिनी त्वम् देवी जगन्माता योनि मुद्रे नमोस्तुते.’ कामेश्वरीच्या रूपात मातेची पूजा केली जाते तेव्हा ‘कामखे काम संपणे कामेश्वरी हर प्रिया… कामनाम देही मे नित्यं कामेश्वरी नमोस्तुते’ या मंत्राचा जप केला जातो.मंत्र कोणताही असो, पण देवीच्या मनातून ती प्रसन्न होते.