अप्रतिम! आता लेझरद्वारे हार्ट अटॅकवर उपचार, लेझर ‘ब्लो’ हार्ट अटॅक ब्लॉक, आता स्टेंटची गरज नाही

 

मुंबईः कोविडनंतर हृदयविकाराच्या रुग्णांमध्ये वाढ झाली आहे. कुणी खेळत असताना, कुणी नाचत असताना हृदयाचे ठोके थांबत होते. अगदी कमी वयातही हृदयविकाराच्या झटक्याची प्रकरणे समोर येत आहेत. लोकांमध्ये भीती निर्माण झाली आहे. अनेक प्रकरणांमध्ये, 16 वर्षांच्या तरुणांमध्ये हृदयविकाराचा झटका देखील दिसून आला.

कांदिवली येथील २३ वर्षीय राकेश युवक (नाव बदलले आहे) साठी सर्व काही सामान्य होते. गोरेगाव येथील कॉस्ट अकाउंटिंग फर्ममध्ये काम करणारा राकेश नेहमीप्रमाणे कार्यालयात गेला. दिवसभर ऑफिसमध्ये काम करून मेट्रोत बसून घरी परत येऊ लागलो. अचानक त्याला छातीत घट्टपणा जाणवला. त्याला काही समजण्याआधीच नेस्को गोरेगाव मेट्रो स्टॉपमधून बाहेर पडताना त्याला असह्य वेदना होत होत्या. वेदना इतकी प्रचंड होती की तो जमिनीवर पडला. एकच गोंधळ उडाला.

मुंबईत दररोज हृदयविकाराच्या झटक्याने 30 मृत्यू
मुंबई एक असे शहर आहे जिथे दररोज सुमारे 30 लोक हृदयविकाराच्या झटक्याने मरतात, परंतु राकेशच्या हृदयविकाराच्या झटक्याने आनंदी अंत झाला. तो शहरातील अशा 100-विचित्र रुग्णांपैकी एक आहे ज्यांच्या धमनीमध्ये अडथळा निर्माण झाला होता.

पूर्णपणे उघडा अडथळा
पवईतील एलएच हिरानंदानी हॉस्पिटलमध्ये राकेशवर लेझर अँजिओप्लास्टी करणारे हृदयरोगतज्ज्ञ डॉ. गणेश कुमार म्हणाले की, राकेशची रक्तवाहिनी पूर्णपणे बंद झाली होती, ती आता पूर्णपणे उघडली आहे.

धूम्रपान आणि कौटुंबिक इतिहास
डॉक्टरांनी सांगितले की, राकेशच्या बाबतीत असे आढळून आले की तो धूम्रपान करतो, जो हृदयविकाराचा धोका असतो. याशिवाय त्यांचा कौटुंबिक इतिहासही मजबूत आहे. 2008 मध्ये, जेव्हा त्यांचे वडील 38 वर्षांचे होते, तेव्हा त्यांना देखील असाच हृदयविकाराचा त्रास झाला होता. डॉक्टरांनी सांगितले की राकेशसाठी लेसर अँजिओप्लास्टीचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे त्याला स्टेंटची आवश्यकता नव्हती, जसे की हृदयविकाराचा त्रास किंवा हृदयविकाराचा झटका असलेल्या बहुतेक रुग्णांच्या बाबतीत आहे.

स्टेंट जागेवर नाही
डॉ. कुमार म्हणाले की, हॉस्पिटलने दोन महिन्यांपूर्वी लेझर मशीन खरेदी केली होती. आत्तापर्यंत त्यांनी 10 रुग्णांवर लेसर शस्त्रक्रिया केल्या आहेत. ते म्हणाले, ‘तो तरुण असल्याने आम्ही स्टेंट लावण्याचे टाळले. शिवाय, त्याच्या बाबतीत, रक्ताच्या गुठळ्या होण्यास कारणीभूत असलेला प्लेक जुन्या रूग्णांपेक्षा अगदी नवीन आणि लहान होता.

2021 मध्ये लेझर अँजिओप्लास्टीची भरभराट
लेझर अँजिओप्लास्टी फेब्रुवारी 2021 मध्ये कोविड महामारीच्या दरम्यान मुंबईत आली. ब्रीच कँडी हॉस्पिटलने मशीन विकत घेतले आहे आणि ते आतापर्यंत 100 हून अधिक रुग्णांवर वापरले आहे. हृदयरोग तज्ज्ञ डॉ. कीर्ती पूनमिया यांनी सांगितले की, नुकतेच ७५ रूग्णांमधील ९० ब्लॉकेजेसच्या लेसर अँजिओप्लास्टीच्या परिणामांवर वैद्यकीय शोधनिबंध सादर करण्यात आला आहे.

लेझर पद्धत सर्वात सोपी आहे
डॉ. “हे तंत्र गुठळ्या जाळून टाकते आणि रुग्णासाठी अँजिओप्लास्टी सुलभ करते,” पूनमिया म्हणाल्या. प्लेक किंवा क्लॉटचा काही भाग काढून टाकल्यानंतर, धमनीच्या प्रभावित भागात स्टेंट सहजपणे ठेवता येतो. डॉक्टरांनी सांगितले की हृदयरोग तज्ञांकडे रक्तवाहिन्यांमधील अडथळा दूर करण्यासाठी इतर पद्धती आहेत परंतु लेसर पद्धत सर्वात सोपी आहे.

जटिल अँजिओप्लास्टीमध्ये वापरा
डॉ. पूनमिया म्हणाल्या की लेझर हे फुगे किंवा स्टेंट (लहान, ड्रग-लेपित मेटल स्कॅफोल्ड्स) यांना पर्याय नाहीत जे अवरोधित धमन्यांचे निराकरण करण्याचा मानक मार्ग आहेत. ते म्हणाले, “जेव्हा त्यांना जटिल अँजिओप्लास्टी करावी लागते किंवा रुग्णाला रेस्टेनोसिस (स्टेंटपूर्वी उपचार केलेल्या धमनी अरुंद होणे) विकसित होते तेव्हा लेसर डॉक्टरांना मदत करते.”

अशा रुग्णांसाठी उपयुक्त
मेदांता हॉस्पिटल, गुरुग्रामचे डॉ प्रवीण चंद्र म्हणाले की, ज्या रुग्णांना लांबलचक स्टेंटिंगची गरज आहे किंवा ज्यांच्या रक्तवाहिन्या अरुंद आहेत अशा रुग्णांनाही लेसर मदत करते. डॉ चंद्रा म्हणाले, ‘सध्या लेझर फक्त गुंतागुंतीच्या अडथळ्यांच्या रुग्णांपैकी एकासाठी आहे, प्रत्येक रुग्णासाठी नाही.’ ते म्हणाले की, लेझर अँजिओप्लास्टीची भारतात पाच वर्षांत पहिली चाचणी घेतली.

मुंबई, दिल्ली आणि चेन्नई येथे वापरले जात आहे
डॉक्टरांनी सांगितले की हृदयासाठी लेसर उपचार देशभरातील 19 रुग्णालयांमध्ये उपलब्ध आहे, परंतु मुंबई, दिल्ली आणि चेन्नईमधील केवळ अर्धा डझन केंद्र सक्रियपणे त्याचा वापर करतात. सध्या, 40 वर्षांखालील लोकांमध्ये हृदयविकाराच्या झटक्याच्या घटनांमध्ये वाढ झाल्यामुळे भारतात नवीन स्वारस्य निर्माण झाले आहे, डॉ कुमार म्हणाले.

लेसर अँजिओप्लास्टी प्रक्रियेची महागडी किंमत
राकेशच्या बाबतीत, डॉ. कुमार म्हणाले की गाईडवायर आत जाण्यासाठी गुठळी खूप जाड होती. मग आम्ही राकेशच्या कुटुंबीयांना आणि कार्यालयाच्या प्रशासकांना सांगितले की आम्ही गठ्ठा तोडण्यासाठी लेझर वापरून पाहू शकतो, परंतु ही एक महाग प्रक्रिया आहे. केवळ लेझर प्रक्रियेसाठी दीड ते अडीच लाख रुपये खर्च येतो.