कोणत्याही इंजिनच्या मदतीशिवाय वंदे भारत ट्रेनची घाटातून चढ-उतार चाचणी यशस्वी…

मुंबई : देशभरात सुमारे अर्धा डझन वंदे भारत गाड्या याआधी धावल्या आहेत, मात्र यावेळी खरी कसोटी पहायला मिळाली. देशातील पहिली सेमी-हायस्पीड ट्रेन देशाच्या एका अवघड घाटात कशी धावेल जिथे सामान्य गाड्यांनाही पुढे आणि मागील इंजिने चालवावी लागतात? गेल्या दोन दिवसांपासून त्याची चाचणी मध्य रेल्वेच्या घाट विभागात सुरू असून त्याचा परिणाम असा झाला की वंदे भारत कोणत्याही इंजिनच्या मदतीशिवाय घाट विभागात चढला आणि उतरला. 10 फेब्रुवारीला वंदे भारत गाड्या सीएसएमटीहून शिर्डी आणि सोलापूरसाठी सुटणार आहेत. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी त्यांना हिरवा झेंडा दाखवणार आहेत.

वंदे भारत सीएसएमटी ते शिर्डी हा प्रवास ६ तासांत पूर्ण करेल. त्याला दादर, ठाणे आणि नाशिकरोडवर थांबे देण्यात येणार आहेत. भविष्यात आणखी थांबे जोडले जातील. तसेच सीएसएमटी ते सोलापूर दरम्यानचा वंदे भारत हा प्रवास साडेसहा तासांत पूर्ण करेल. दादर, ठाणे, लोणावळा, पुणे आणि कुर्डुवाडी येथे थांबे असतील. 160 किमी प्रतितास क्षमतेच्या वंदे भारतचा मुंबई-शिर्डी दरम्यान सरासरी वेग 60 किमी प्रतितास असेल. मुंबई ते सोलापूर दरम्यान या ट्रेनचा सरासरी वेग सुमारे 70 किमी प्रतितास असेल.

पहाटे आणि जमीनीमध्ये यश मिळवले
मध्य रेल्वेचे देशातील दोन सर्वात कठीण घाट विभाग आहेत. एक पुण्याला जोडणारा भोर घाट आणि दुसरा नाशिकला जोडणारा थळ घाट. येथे ट्रॅक प्रत्येक 37 मीटरनंतर 1 मीटरने वाढतात. भोर घाट सुमारे 28 किमी लांब आहे आणि थळ घाट 14 किमी लांब आहे. या घाट विभागात अनेक बोगदे आणि पूल आहेत. पावसाळ्यातही खडक सरकतात. या आव्हानात्मक मार्गावर वंदे भारत एक्स्प्रेसची यशस्वी चाचणी झाली आहे.

वंदे भारताला ‘आधार’ची गरज नाही
भोर आणि थळ घाटांसारखे अवघड विभाग देशातील इतर कोणत्याही रेल्वे नेटवर्कवर आढळत नाहीत. मध्य रेल्वेचे हे दोनच घाट आहेत जिथे पॅसेंजर गाड्या चालतात पण सपोर्ट सिस्टीमसह. कर्जत आणि कसारा येथे गाड्यांच्या मागे दुसरे इंजिन जोडलेले आहे, जे ट्रेनला मागून ढकलते. वंदे भारतमध्ये पार्किंग ब्रेक यंत्रणा आहे. आपण सहसा कारमध्ये पहाल अशी एक प्रणाली आहे जी वाहनाला उतारावरून खाली येण्यापासून प्रतिबंधित करते. या प्रणालीमुळे वंदे भारत घाटाची कसोटी यशस्वीपणे पार पडली. तसेच,16 डब्यांसह वंदे भारतचे वजन देखील इतर गाड्यांच्या तुलनेत कमी आहे आणि यामुळे संतुलन राखण्यास मदत होते.

फक्त आणखी एक आव्हान बाकी आहे
वंदे भारतने घाट विभागाची परीक्षा उत्तीर्ण केली असली तरी भविष्यात आणखी एका आव्हानाला सामोरे जावे लागेल. देशातील पहिली वंदे भारत ट्रेन दिल्लीहून बनारसला निघाली तेव्हा परतत असताना म्हशीला धडकली. अलिकडेच पश्चिम रेल्वेवर धावणाऱ्या वंदे भारत या गाडीत तब्बल पाच वेळा गुरांची धडक बसली आहे. या आव्हानांपासून सेमी-स्पीड गाड्यांना वाचवण्यासाठी पश्चिम रेल्वेच्या संपूर्ण ट्रॅकच्या दोन्ही बाजूला धातूचे कुंपण बसवण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. अशी आव्हाने मध्य रेल्वेवरही येणार आहेत. याठिकाणी लोकल ट्रेनला गुरे आदळल्याच्या अनेक घटना घडल्या आहेत. काही अडथळे असल्यास कुंपण घालण्याबाबत लवकरच निर्णय घेतला जाईल, असे एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले.