सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयापूर्वी महाराष्ट्रात खळबळ, एकनाथ शिंदे गटाच्या आमदारांमध्ये धाकधूक वाढली…
मुंबई : महाराष्ट्रात एकनाथ शिंदे यांच्या बंडाने सुरू झालेला सत्तासंघर्ष आता निर्णायक वळणावर पोहोचणार आहे. यावर सुप्रीम कोर्ट येत्या तीन ते चार दिवसांत निर्णय देऊ शकते. सुनावणी पूर्ण झाली असून, निकाल सुप्रीम कोर्टात राखून ठेवण्यात आला आहे. 11 किंवा 12 मे रोजी न्यायालय आपला निकाल सुनावणार असल्याचे वृत्त आहे. कारण घटनापीठासमोर ज्या पाच न्यायाधीशांनी या प्रकरणाची सुनावणी केली आहे, त्यापैकी एक 15 मे रोजी निवृत्त होत आहे. त्यामुळेच ते निवृत्तीपूर्वीच निकाल सुनावणार असल्याची चर्चा आहे. या निर्णयामुळे सरकारच्या हृदयाचे ठोके वाढले आहेत. सर्वोच्च न्यायालयाकडून येणार्‍या निर्णयात मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्यासह सत्ताधारी पक्षाच्या 16 आमदारांचे सदस्यत्व पणाला लागले आहे.
सर्वोच्च न्यायालयात आतापर्यंत झालेल्या सुनावणीत दोन्ही बाजूंनी जोरदार वादावादी झाली आहे. चर्चेदरम्यान तत्कालीन राज्यपालांच्या भूमिकेबाबत न्यायमूर्तींनी ज्या प्रकारची टिप्पणी केली आणि राज्यघटनेच्या 10 व्या परिशिष्टातील तरतुदींबाबत वाद झाला. ते पाहता निर्णय कोणाच्या बाजूने आणि कोणाच्या विरोधात जाईल, हे तूर्तास ठामपणे सांगता येणार नाही! पण, हा निर्णय सरकारच्या विरोधात आल्यास त्याचा सरकारवर काय परिणाम होईल, असे पाच मोठे प्रश्न उपस्थित केले जात आहेत.
1- सरकार पडू शकते का?
मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्यासह शिवसेना सोडून गेलेल्या 16 आमदारांना सर्वोच्च न्यायालयाने विधानसभेच्या सदस्यत्वावरून अपात्र ठरवल्यास शिंदे यांना मुख्यमंत्रिपदाचा राजीनामा द्यावा लागेल. या स्थितीत शिंदे सरकारचे पतन निश्चित आहे.
२- नवे सरकार कोणाचे असेल?
विधानसभेत सरकारकडे उपलब्ध बहुमतानुसार शिंदे सरकार पडल्यानंतर भाजप आणि शिवसेना (शिंदे) सत्ता राखण्याची शक्यता आहे. पण, दोघांनाही एकत्र येऊन पुन्हा सत्ताधारी पक्षाचा नेता निवडून विधानसभेत बहुमत सिद्ध करावे लागेल.
3- शिंदे पुन्हा मुख्यमंत्री होऊ शकतात का?
शिंदे पुन्हा मुख्यमंत्री होण्याबाबत तज्ज्ञांची वेगवेगळी मते आहेत. सुप्रीम कोर्टाने अपात्र ठरवलेल्या आमदारांना पुढील ६ वर्षे निवडणूक लढवता येणार नाही, असे काहींचे म्हणणे आहे, तर काहींचे म्हणणे आहे की ते निकालावर अवलंबून असेल. सर्वोच्च न्यायालयाने आपल्या निर्णयात तसे म्हटले नाही तर शिंदे पुन्हा मुख्यमंत्री होऊ शकतात. होय, यासाठी त्यांना पुन्हा मुख्यमंत्रिपदाची शपथ घ्यावी लागेल आणि ६ महिन्यांच्या आत त्यांना विधिमंडळाच्या एका सभागृहाचे सदस्य म्हणून निवडून यावे लागेल.
4- विधानसभा अध्यक्षाच्या कोर्टात चेंडू
सर्वोच्च न्यायालयाने थेट आमदारांना पात्र किंवा अपात्र घोषित न केल्यास आणि आमदारांना अपात्र ठरवण्याचा निर्णय विधानसभा अध्यक्षांवर सोडल्यास सत्ताधारी पक्ष हा निर्णय टाळून यथास्थिती कायम ठेवण्याचा प्रयत्न करतील. विधानसभा अध्यक्ष हा सत्ताधारी पक्षाचा असल्याने आणि त्याच्या निर्णयाची कोणतीही निश्चित कालमर्यादा नसल्यामुळे सत्ताधारी पक्षाला तसे करणे सोपे जाते.
5- प्रकरण मोठ्या खंडपीठाकडे सोपवले जाईल का?
महाराष्ट्राच्या या सत्तासंघर्षाची सुनावणी पाच सदस्यीय घटनापीठासमोर झाली आहे. या प्रकरणाची सुनावणी करणाऱ्या घटनापीठाच्या सदस्यांमध्ये गतिरोध किंवा मतभेद निर्माण झाल्यास हे संपूर्ण प्रकरण सात न्यायमूर्तींच्या घटनापीठाकडे सोपवण्याची चर्चा आहे.
6- निर्णय सत्ताधारी पक्षाच्या बाजूने गेला तर?
उद्धव ठाकरेंना सोडून गेलेल्या 16 आमदारांच्या बाजूने सर्वोच्च न्यायालयाने निकाल दिल्यास उद्धव ठाकरे या निर्णयाविरोधात सर्वोच्च न्यायालयात पुनर्विलोकन याचिका दाखल करू शकतात, अशीही चर्चा आहे. पण, याचा सरकारवर परिणाम होणार नाही, कारण तोपर्यंत 2024 च्या निवडणुका येतील.
या न्यायाधीशांनी सुनावणी केली
महाराष्ट्राच्या सत्तासंघर्षाच्या सुनावणीसाठी स्थापन करण्यात आलेल्या पाच न्यायाधीशांच्या घटनापीठात या न्यायमूर्तींचा समावेश होता.
1- न्यायमूर्ती डी.वाय. चंद्रचूड (मुख्य न्यायाधीश)
2- न्यायमूर्ती एम.आर. शहा
3- न्यायमूर्ती कृष्णा मुरारी
4- न्यायमूर्ती हिमा कोहली
5- न्यायमूर्ती पी.एस. नरसिंह
या 16 आमदारांवर सर्वोच्च न्यायालयात अपात्रतेची टांगती तलवार आहे
१- एकनाथ शिंदे (मुख्यमंत्री) विधानसभा मतदारसंघ – कोपरी-पाचपाखाडी (ठाणे)
2- अब्दुल सत्तार (कृषी मंत्री) विधानसभा मतदारसंघ- सिल्लोड (औरंगाबाद)
३- तानाजी सावंत (आरोग्यमंत्री) विधानसभा मतदारसंघ- परंडा (उस्मानाबाद)
४- यामिनी जाधव (आमदार) विधानसभा मतदारसंघ – भायखळा (मुंबई)
५- संदिपान भुमरे (आमदार) विधानसभा मतदारसंघ – पैठण (औरंगाबाद)
6- भरत गोगावले (शिंदे यांचे आमदार व मुख्य सचेतक) विधानसभा मतदारसंघ – महाड (रायगड)
7- संजय शिरसाट (आमदार) विधानसभा मतदारसंघ – औरंगाबाद पश्चिम
८- लता सोनवणे (आमदार) विधानसभा मतदारसंघ – चोपडा (जळगाव)
९- प्रकाश सुर्वे (आमदार) विधानसभा मतदारसंघ – मागाठाणे (मुंबई)
10- बालाजी किणीकर (आमदार) विधानसभा मतदारसंघ – अंबरनाथ (ठाणे)
11- बालाजी कल्याणकर (आमदार) विधानसभा मतदारसंघ – नांदेड उत्तर प्रदेश
