राजकीय : काँग्रेसच्या स्थापनेत इंग्रज अधिकाऱ्यांचा होता महत्त्वपूर्ण सहभाग

देशातील सर्वात जुन्या पक्षाचे पहिले अध्यक्ष व्योमेशचंद्र बॅनर्जी

कालांतराने गांधी आणि काँग्रेस असे बनले  राजकीय समीकरण

मुंबई । महाईन्यूज । ऑनलाईन टीम

मुंबईत दि.२ डिसेंबर १८८५ रोजी स्थापन झालेला कॉंग्रेस पक्ष आज १३४ वर्षांचा झाला आहे. स्वातंत्र्यापूर्वी त्याचे राजकीय स्वरूप नव्हते, तर ते एक जनआंदोलन होते. कालांतराने त्याचे स्वरुप बदलले, परंतु ते बदलले नाही तर गांधी हा शब्द त्यास जोडला गेला. गांधी आणि कॉंग्रेस एकमेकांचे पर्याय बनले. कॉंग्रेसच्या स्थापना दिनानिमित्त, आम्ही तुम्हाला अनुक्रमे १३४ वर्ष जुन्या कॉंग्रेसबद्दल काही बाबी सांगणार आहोत…

कॉंग्रेसची स्थापना एका इंग्रज अधिकाऱ्याने केली होती

कॉंग्रेसची स्थापना स्वातंत्र्याच्या ६२ वर्षांपूर्वी २८ डिसेंबर १८८५ रोजी झाली. कॉंग्रेसचे पहिले अधिवेशन मुंबई येथे पार पडले. पक्षाच्या अध्यक्षतेची प्रथम संधी कलकत्ता हायकोर्टाचे बॅरिस्टर व्योमेश चंद्र बॅनर्जी यांना मिळाली. ही आणखी एक बाब आहे की या पक्षाचा पाया एका भारतीयांनी नव्हे, तर निवृत्त इंग्रज अधिकाऱ्याने घातला होता. कॉंग्रेस पक्षाचा जन्म निवृत्त ब्रिटिश अधिकारी एओ ह्यूम (एलन ऑक्टाव्हियन ह्यूम) यांनी केला होता. असे म्हटले जाते की तत्कालीन व्हाईसरॉय लॉर्ड डफरिन (१८८४-१८८) यांनी पक्ष स्थापनेला पाठिंबा दर्शविला होता.

हुमे यांच्या निधनानंतर कॉंग्रेसच्या स्थापनेचे श्रेय देण्यात आले

एओ ह्यूम पक्ष स्थापनेनंतरही बरीच वर्षे पक्षाच्या संस्थापकांच्या नावापासून वंचित राहिले. १९१२ मध्ये त्यांच्या निधनानंतर कॉंग्रेसने घोषित केले की, एओ ह्युम या पक्षाचे संस्थापक आहेत. कॉंग्रेस पक्षाच्या स्थापनेच्या संदर्भात गोपाळ कृष्ण गोखले यांनी असे लिहिले आहे की एओ ह्यूमशिवाय इतर कोणीही कॉंग्रेसची स्थापना करू शकले नसते.

कॉंग्रेस एक विचारधारा होती…

देशाला ब्रिटीश सत्तेपासून मुक्त करण्यात या पक्षाचे योगदान विसरता येणार नाही. स्वातंत्र्याच्या वेळी आणि त्याही पलीकडे लोक कॉंग्रेसशी संबंधित असल्याचा अभिमान बाळगत असत. कॉंग्रेस ही पक्षासमवेत एक विचारधारा होती.

स्वातंत्र्याच्या वेळी सर्व मोठे नेते कॉंग्रेसशी संबंधित होते

कॉंग्रेस हा देशातील पहिला आणि सर्वात मोठा राजकीय पक्ष आहे. स्वातंत्र्यानंतर हे सरकार ६० वर्षांहून अधिक काळ देशात होते. देशाच्या घटनेपासून ते देश स्थापनेपर्यंत देशातील प्रत्येक यंत्रणेत कॉंग्रेसची छाप आहे. देशातील सर्वात मोठे आणि महत्वाचे नेते, ते स्वातंत्र्य चळवळीशी संबंधित असोत की स्वातंत्र्यानंतर, सर्वांचे राजकीय मुळे कॉंग्रेसशी निगडित होती. ते जवाहरलाल नेहरू असोत, महात्मा गांधी, सरदार वल्लभभाई पटेल असोत किंवा सुभाषचंद्र बोस आणि इतर बरीच मोठी नावे त्यांच्या कॉंग्रेसने राजकीय जीवनाची सुरूवात केली.