व्यक्तीवेध : अंतराळवीर शुभांशू शुक्ला: भारताच्या गगनयान मोहिमेतील अभिमान

महाईन्यूज । टीम ऑनलाईन :  भारताच्या अंतराळ क्षेत्रात ऐतिहासिक पाऊल टाकणाऱ्या थोर वैज्ञानिकांमध्ये अंतराळवीर शुभांशू शुक्ला हे नाव अत्यंत सन्मानाने घेतलं जातं. भारताच्या पहिल्या मानवयुक्त गगनयान मोहिमेचे नेतृत्व करत त्यांनी देशाच्या वैज्ञानिक क्षमतेचा जगाला ठसा उमटवला. त्यांच्या अचूक निर्णयक्षमतेने आणि वैज्ञानिक कौशल्याने ही मोहिम अत्यंत यशस्वी ठरली. या लेखात आपण त्यांच्या जीवनप्रवासावर, कारकिर्दीवर आणि योगदानावर सविस्तर दृष्टिक्षेप टाकू.

शुभांशू शुक्ला या भव्य कामगिरीमुळे पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी स्वतः ट्विटर आणि संसदेत त्यांचं विशेष कौतुक करत म्हटलं,

“शुभांशू शुक्ला हे भारताच्या नव्या वैज्ञानिक युगाचं प्रतीक आहेत. त्यांची ही कामगिरी देशातील कोट्यवधी तरुणांसाठी प्रेरणादायी ठरेल.”

या यशामुळे ते केवळ इस्रोचेच नाही, तर संपूर्ण देशाचे अभिमान बनले. आज त्यांच्या वैज्ञानिक योगदानासोबतच त्यांचं व्यक्तिमत्त्व, मेहनतीची शिस्त आणि देशभक्ती यांचंही गौरव होत आहे.

१. प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण

जन्म: २५ फेब्रुवारी १९८५, प्रयागराज, उत्तर प्रदेश, शालेय शिक्षण: केंद्रीय विद्यालय, प्रयागराज, उच्च शिक्षण: B.Tech – भारतीय तंत्रज्ञान संस्था (IIT), मुंबई, M.S. in Aerospace Engineering – MIT, अमेरिका, प्रशिक्षण: नासा आणि इस्रो यांच्यात संयुक्तपणे

२. अंतराळ क्षेत्रात प्रवेश

शुभांशू शुक्ला यांचा इस्रोमध्ये प्रवेश २०१२ साली झाला. त्यांनी अनेक उपग्रह प्रक्षेपण प्रकल्पांमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांची कर्तबगारी लक्षात घेऊन २०१८ मध्ये त्यांची गगनयान मोहिमेसाठी निवड झाली.

३. गगनयान मोहिमेतील सहभाग

• गगनयान – २०२५:
  शुभांशू शुक्ला हे भारताच्या पहिल्या मानवयुक्त अंतराळ मोहिमेतील प्रमुख अंतराळवीर होते.

  • ७ दिवसांचं अंतराळ प्रवास

  • यशस्वी प्रक्षेपण आणि परतफेर

  • जैवविज्ञान व अंतराळविज्ञान क्षेत्रातील अनेक प्रयोग यशस्वी

४. शास्त्रीय आणि तांत्रिक योगदान

• Zero Gravity Biology या विषयात विशेष कामगिरी

• अंतराळातील जैविक बदलांवर संशोधन

• भारतीय अंतराळ उपकरणांच्या डिझाईनमध्ये सुधारणा

• आंतरराष्ट्रीय परिषदांमध्ये भारताचं नेतृत्व

५. पुरस्कार आणि सन्मान

• पद्मश्री (२०२६) : घोषणा

• इस्रो उत्कृष्टता पुरस्कार (२०२३)

• “यंग इनोव्हेटर ऑफ द डिकेड” – विज्ञान परिषद, दिल्ली

• MIT Distinguished Alumnus Award

६. वैयक्तिक आयुष्य

शुभांशू शुक्ला हे विज्ञानाच्या प्रचारासाठी सक्रिय आहेत. ते शालेय विद्यार्थ्यांसोबत संवाद साधतात, विज्ञान प्रदर्शनांमध्ये भाग घेतात आणि विज्ञानाचे लोकशिक्षण करण्यासाठी विविध मंचांवर कार्यरत आहेत.

शुभांशू शुक्ला यांचं कौटुंबिक जीवन हे त्यांच्या यशामागील एक मजबूत आधारस्तंभ ठरलेलं आहे.

• वडील: श्री. रमेश शुक्ला – निवृत्त प्राध्यापक (भौतिकशास्त्र)

• आई: सौ. सविता शुक्ला – गृहिणी, विज्ञान व सामाजिक कार्यात रस

• पत्नी: डॉ. रिचा शुक्ला – जैववैज्ञानिक संशोधक, ISRO मध्ये कार्यरत

• मुले: दोन अपत्ये – आर्यन (११ वर्षे) आणि अन्विता (८ वर्षे), विज्ञान व संगीताची आवड

शुभांशू शुक्ला आपल्या व्यस्त शेड्यूलमधून वेळ काढून कुटुंबासमवेत वेळ घालवण्यावर भर देतात. विशेषतः त्यांनी गगनयान मोहिमेपूर्वी आणि नंतर आपल्या कुटुंबियांसोबत अधिक वेळ घालवला, हे त्यांनी अनेक मुलाखतींमध्ये नमूद केले आहे.

त्यांची पत्नी, डॉ. रिचा, ही त्यांच्यासाठी प्रेरणा व बौद्धिक सहकारी असल्याचं ते स्पष्टपणे सांगतात. त्यांच्या कुटुंबाचे मूल्य, सहकार्य व पाठिंबा हा त्यांच्या यशाचा एक अनिवार्य भाग आहे.

७. नवोदित युवकांसाठी प्रेरणास्थान…

ते आजच्या तरुणांसाठी एक प्रेरणास्थान आहेत. त्यांच्या प्रवासातून असे स्पष्ट होते की, कठोर परिश्रम, चिकाटी आणि दूरदृष्टी यांच्या जोरावर कोणतीही उंची गाठता येते. अंतराळवीर शुभांशू शुक्ला यांचे जीवन म्हणजे आधुनिक भारताच्या विज्ञान क्षेत्रातील एक प्रेरणादायी कथा. त्यांचा शौर्य, समर्पण आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोन भविष्यातील अनेक अंतराळविज्ञानी आणि विद्यार्थ्यांसाठी दीपस्तंभ ठरेल.