लोणावळा दुर्घटनेच्या पार्श्वभूमीवर पर्यटन स्थळी सुरक्षाविषयक उपाय योजना

लोणावळा : पावसाळा सुरु होताच पर्यटनस्थळावर पर्यटकांची गर्दी सुरु होते. पर्यटन स्थळांवर काही पर्यटकांकडून जीवावर उदार होऊन धाडस केले जाते. त्यामुळे दुर्घटनाही घडतात. ३० जून रोजी लोणावळा मोठी दुर्घटना घडली. पाच पर्यटकांचा मृत्यू झाला. या दुर्घटनेनंतर जिल्हा प्रशासनाला जाग आली आहे. लोणावळा दुर्घटनेच्या पार्श्वभूमीवर पुणे जिल्हा प्रशासनाचे पर्यटन स्थळी सुरक्षाविषयक उपाय योजना करण्याचे आदेश दिले आहेत. पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर, आंबेगाव, खेड, मावळ, मुळशी, वेल्हा, भोर, पुरंदर आणि इंदापुर इत्यादी तालुक्यातील डोंगर, धबधबे, गडकिल्ले, घाट, धरण, तलाव आदी परिसरात कडक नियमावली तयार करण्यात येणार आहे. त्यासंदर्भातील आदेश जिल्हाधिकारी डॉ.सुहास दिवसे यांनी दिले आहे.

अपघात टाळण्यासाठी आणि या ठिकाणी येणाऱ्या पर्यटकांचा सुरक्षिततेच्यादृष्टीने आवश्यक उपाययोजना करा, असे आदेश जिल्हाधिकाऱ्यांनी प्रशासनाला दिले आहे. पुणे जिल्ह्यातील पर्यटन स्थळाची प्रशासनाकडून वर्गवारी करण्यात येणार आहे. त्यात अ (अधिक गर्दीचे), ब(मध्यम गर्दीचे) आणि क(कमी गर्दीचे) अशा तीन प्रकारात वर्गवारी करत उपाययोजना करण्यात येणार आहे.

धबधबे, तलाव, नदी, डोंगराच्या कड्यांवर असलेल्या प्रेक्षणीय स्थळांच्या ठिकाणी प्रतिबंधात्मक क्षेत्र निश्चित केले जाणार आहे. सुरक्षिततेच्या दृष्टीने काही अंतरावर नियंत्रण रेषा आखण्यात येईल. त्या नियंत्रण रेषेच्या पुढे पर्यटक जाणार नाहीत. प्रतिबंधात्मक उपाययोजना करणे शक्य नसलेले संभाव्य आपत्ती प्रवण पर्यटनस्थळे, डोंगरकडे, धबधबे, पाण्याची साठवण असलेले क्षेत्र, ओढे इत्यादी पर्यटकांसाठी बंद करण्यात येणार आहे.
भूशी, पवना लेक, लोणावळा, सिंहगड, माळशेज घाट, तामीनी घाट इत्यादी ठिकाणी मोठ्या प्रमाणावर पर्यटक येतात. त्या ठिकाणी पर्यटकांसाठी ‘काय करावे आणि काय करु नये’ या बाबतचे सूचना फलक लावण्यात येणार आहे.
महसूल, नगरपालिका,रेल्वे, वन विभाग, सार्वजनिक बांधकाम विभाग यांनी त्यांच्या कार्यक्षेत्रातील पर्यटन स्थळावर आपत्ती प्रवण जलपर्यटनाच्या ठिकाणी पट्टीचे पोहणारे, शोध व बचाव पथक, जीव रक्षक, लाईफ जॅकेटस्, लाईफ ब्वाईज, रेस्क्यू बोटी इत्यादी व्यवस्था तयार ठेवाव्या.
गिर्यारोहण, जलपर्यटन इत्यादी ठिकाणी त्या-त्या स्थानिक परिसरातील अशासकीय संस्था, गिर्यारोहक, एनडीआरएफ, यशदा व जिल्हा प्रशासनाद्वारे प्रशिक्षित आपदा मित्र, स्थानिक स्वयंसेवक इत्यादींची मदत घ्यावी व गर्दीच्या ठिकाणी त्यांची नेमणूक करण्यात येणार आहे.
पर्यटन स्थळावर जिवीत हानी टाळण्यासाठी स्थानिक प्रशासनाच्या मदतीने प्रथोमपचार सुविधा असलेल्या रुग्णवाहिका यांची देखील व्यवस्था करण्यात येणार आहे. पर्यटन स्थळावर आवश्यता असल्यास आपत्ती व्यवस्थापन कायदा 2005 अंतर्गत उपाययोजना करण्यात येणार आहेत.
पर्यटन स्थळांकडे जाणाऱ्या रस्त्यांबाबत सुरक्षिततेच्या दृष्टीने सर्व आवश्यक उपाययोजना करण्यात येणार आहे. त्यामध्ये रस्त्याची दुरुस्ती, गतिरोधक, दिशादर्शक इत्यादी लावण्यात येणार आहे. दृतगती महामार्गावर रस्त्याच्या देखभालीच्या आणि सुरक्षा विषयक उपाययोजना करण्याची जबाबदारी संबंधित कंत्राटदारांची असणार आहे.
पर्यटनस्थळी रस्त्यावरील, पदपथावरील अतिक्रमणे, अनधिकृत बांधकामे, टपऱ्या इत्यादी काढण्याबाबत संबंधित मुख्याधिकारी, ग्रामसेवक यांनी तात्काळ कार्यवाही करावी. महसूल व पोलीस विभागाने संबंधित स्थानिक संस्थेच्या अधिकाऱ्यांसोबत समन्वय ठेवून अतिक्रमणे, अनधिकृत बांधकामे काढण्याबाबत आवश्यक ती उपाययोजना तात्काळ करावी.
पर्यटनाच्या ठिकाणी कार्यरत असलेल्या हॉटेल असोसिएशन, टॅक्सी असोसिएशन, रिक्षा चालक संघटना, गाईड्स, स्वयंसेवी संस्था इत्यादी संस्थाना विश्वासात घेऊन स्थानिक पातळीवर करावयाच्या उपाययोजनांचा आराखडा तयार करण्याचे आदेश जिल्हाधिकारींनी दिले आहे.

वनक्षेत्रातील पर्यटनस्थळांवर सायंकाळी 6 नंतर बंदी
पुणे जिल्ह्यातील पर्यटनस्थळी सायंकाळी 6 नंतर कोणतीही बंदी नसून केवळ वनक्षेत्रातील पर्यटन स्थळांवर सायंकाळी 6 नंतर बंदी असणार आहे. पर्यटकांच्या सुरक्षेच्यादृष्टीने हे आवश्यक असल्याचे स्पष्टीकरण जिल्हाधिकारी डॉ.दिवसे यांनी दिले आहे.