मुंबईमध्ये जानेवारी ते एप्रिल या कालावधीत रोहित पक्ष्यांवर जीपीएस यंत्रणा बसवण्यात आली ; जीपीएसमुळं समोर आली ठोस माहिती

असा केला प्रवास

– लेस्टर नावाचा रोहित पक्षी अजून पूर्ण प्रौढ पक्षी नाही. त्याने भांडुप पंपिंग स्टेशन येथून प्रवासाला सुरुवात केली आणि किनारा मार्गानेच पुढचा प्रवास केला.

– रात्री ९.२९ वा. त्याने प्रवासाला सुरुवात केली. गुजरातमध्ये नर्बड येथे सकाळी ६.३०ला त्याने पहिली विश्रांती घेतली. ही विश्रांती सुमारे ११.३३ तासांची होती.

– लेस्टरचा प्रवास त्याच्या आधी हुमायून नावाच्या रोहित पक्ष्याच्या मार्गाप्रमाणेच होता, अशी माहिती बॉम्बे नॅचरल हिस्ट्री सोसायटीचे (बीएनएचएस) उपसंचालक राहुल खोत यांनी दिली.

– जीपीएस यंत्रणा बसवलेल्या रोहित पक्ष्यांना बीएनएचएसने लेस्टर, मॅककॅन, सलीम, हुमायून, नवी मुंबई आणि खेंगर्जी-३ अशी नावे दिली आहेत.

नेमकी माहिती समोर

– जीपीएस बसवल्याने हे पक्षी मुंबईतून नेमके कधी जातात याबद्दलची माहिती समोर आली आहे. आत्तापर्यंत याबद्दल केवळ अंदाज वर्तवले जात होते.

– पाऊस सुरू झाला की रोहित पक्षी गुजरातमध्ये निघून जातात असे मानले जायचे. मात्र लेस्टर निम्मा पावसाळा संपत आला तरी इथेच होता. त्यामुळे आता अधिक ठोस माहिती समोर आली आहे.

– हुमायून त्याच्या प्रवासमार्गामध्ये वसईजवळील पाणथळ जागी थांबला होता. त्यामुळे आता ही पाणथळ जागा कशी आहे, किती सुरक्षित आहे याचाही अभ्यास येत्या काळात करता येणार आहे.

अनेक बाबी समोर येतील

– जीपीएस बसवलेले दोन रोहित पक्षी अजूनही मुंबईत आहेत. त्यांच्या प्रवासावरूनही अनेक बाबी समोर येतील.

– या पक्ष्यांना जोडीदार मिळाला आहे का, आजारी रोहित पक्षी मुंबईत राहतात का, त्यांना जोडीदार मिळण्याची शक्यता कमी असते का अशा बाबींचाही येत्या काळात अभ्यास करता येईल.

– जीपीएस बसवलेले हे पक्षी जेव्हा पुन्हा मुंबईच्या दिशेने प्रवास करतील तेव्हा आणखी बाबी स्पष्ट होतील, असेही खोत यांनी सांगितले.

अशी असते जीपीएस यंत्रणा

– जीपीएस यंत्रणा काडेपेटीएवढी लहान असते. मोबाइल नेटवर्कच्या आधारे तिचे काम चालते.

– त्यावर सोलर पॅनल बसवलेले असतात.

– पक्ष्याचा उडण्याचा वेग, दिशा, उंची, तापमान अशा गोष्टींची माहिती या यंत्रणेच्या माध्यमातून मिळत राहते.

– ही यंत्रणा दर चार-पाच तासांनी जवळच्या मोबाइल टॉवरकडे ही माहिती पाठवते आणि मग ही माहिती अभ्यासकांपर्यंत पोहोचते.